Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweOd Wygostkiego do Feuersteina. Metoda Instrumental Enrichment w pracy z dorosłymi osobami z zespołem Downa
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2023.50.10Słowa kluczowe:
mediator, mediacja, strefa najbliższego rozwoju, terapia funkcji poznawczych, niepełnosprawność intelektualna, zespół DownaAbstrakt
W pierwszej części artykułu odwołuję się do teorii społeczno-kulturowej Lwa Wygostkiego, który postawił tezę, że stan rozwoju intelektualnego człowieka można określić poprzez ustalenie dwóch poziomów, tj. poziomu aktualnego rozwoju oraz strefy rozwoju proksymalnego. To właśnie właściwa relacja pomiędzy nauczycielem/pedagogiem/terapeutą a rozwojem ucznia/uczennicy/ podopiecznego pozwala na budowanie strefy rozwoju proksymalnego. Bo tylko takie nauczanie jest dobre, dzięki któremu rozwój jest wyprzedzany (Wygostki 1971: 531–547). Pokazuje on w swojej teorii, że to człowiek nieustannie konstruuje swoją wiedzę w wyniku nowych doświadczeń zgodnie z zasadami asymilacji i akomodacji (por. Klus-Stańska 2003: 91). Ta zdolność do patrzenia poza zastaną rzeczywistość może być realizowana np. poprzez mediację i mediatora. Przedstawia to Feuerstein, który pisze, że umiejętna mediacja jest katalizatorem zmian w rozumowaniu osoby i stymuluje ją do uczenia się podczas rozwiązywania problemów przez ucznia. Mediacja zmienia zatem struktury poznawcze. Terapeuta/nauczyciel uczy osobę, w tym przypadku podopiecznego z niepełnosprawnością intelektualną, koncentracji i samodzielnego rozumowania. Pozwala to na stałą poprawę efektywności struktur poznawczych. Ta zdolność do patrzenia poza istniejącą rzeczywistość może być realizowana np. poprzez mediację i mediatora. Przedstawia to Feuerstein, który pisze, że umiejętna mediacja jest katalizatorem zmian w rozumowaniu osoby i stymuluje ją do uczenia się podczas rozwiązywania problemów przez ucznia. Mediacja zmienia zatem struktury poznawcze. Terapeuta/nauczyciel uczy osobę, w tym przypadku podopiecznego z niepełnosprawnością intelektualną, koncentracji i samodzielnego rozumowania. Pozwala to na stałą poprawę efektywności struktur poznawczych. Umiejętność mediacji w celu zwiększenia efektywności struktur poznawczych odbywa się dzięki językowi, który jest jednym z najważniejszych narzędzi kodowania, tego co widzialne i odczuwane (Feuerstein, Lewin-Benham 2012: 36). W trzeciej części przedstawiam praktyczne zastosowanie metody Feuersteina. To mediator niczym most pomaga budować/tworzyć własną proksymalną strefę rozwoju.
Downloads
Bibliografia
Brzezińska A.I. (2006), Przedmowa do drugiego wydania polskiego. Dlaczego dzieło Wygotskiego ciągle fascynuje? [w:] L.S. Wygotski, Narzędzie i znak w rozwoju dziecka, PWN, Warszawa.
Czapiga A. (2006), Zastosowanie pojęcia strefy najbliższego rozwoju L.S. Wygotskiego w diagnozie dzieci niepełnosprawnych umysłowo [w:] S. Mihilewicz (red.), Psychologiczno-pedagogiczne problemy wspomagania rozwoju dzieci niepełnosprawnych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Częstochowski P., Jabłoński M., Łangowska P. (2013), Śmiech jako łącznik: uczeń – nauczyciel – rodzic [w:] P.P. Grzybowski, K. Marszałek (red.), Kultury śmiechu a edukacja (s. 107– 117), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Engeström Y. (1987), Learning by expanding: An activity-theoretical approach to developmental research, Orienta-Konsultit, Helsinki.
Feuerstein R. et al. (1979), The dynamic assessment of retarded performers: The Learning Potential Assessment Device, theory, instruments, and techniques, University Park, Baltimore, MD.
Feuerstein R. et al. (1980), Instrumental enrichment: An intervention program for cognitive modifiability, University Park, Baltimore, MD.
Feuerstein R. et al. (1986), LPAD manual, ICELP, Jerusalem.
Feuerstein R. (1990), The theory of structural modifiability [in:] B. Presseisen (ed.), Learning and Thinking Styles: Classroom Interaction, National Education Association, Washington, DC.
Feuerstein R. et al. (1995), Revised LPAD examiner’s manual, ICELP, Jerusalem.
Feuerstein R., Feuerstein S. (1991), Mediated learning experience: A theoretical review [in:] R. Feuerstein, P. Klein, A. Tannenbaum (eds), Mediated learning experience: Theoretical, Psychosocial, and Learning Implications, Freund, Tel Aviv–London.
Feuerstein R., Feuerstein R.S., Falik L.H., Rand Y. (2006), Creating and Enhancing Cognitive Modifiability: The Feuerstein Instrumental Enrichment Program, International Centre for the Enhancement of Learning Potential, Jerusalem.
Feuerstein R., Feuerstein R.S., Schur Y. (1997), Process as content in education of exceptional children [in:] A. Costa, R.Liebman (eds), If Process were Content: Sustaining the Spirit of Learning, Corwin Press, Thousand Oaks, CA.
Feuerstein R., Lewin-Benham A. (2012), What Learning Looks Like: Mediated Learning in Theory and Practice, K-6, Teachers College, Columbia University, New York–London.
Filipiak E. (2002), Konteksty rozwoju aktywności językowej dzieci w wieku wczesnoszkolnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
Filipiak E. (2003), O implikacjach edukacyjnych koncepcji L.S. Wygotskiego, Edukacja. Studia. Badania. Innowacje, 1(81): 47–57.
Filipiak E. (2011), Z Wygotskim i Brunerem w tle: Słownik pojęć kluczowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
Frankl V. (2017), Lekarz i dusza. Wprowadzenie do logoterapii i analizy egzystencjalnej, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.
Fromm E. (2011), Ucieczka od wolności, Czytelnik, Warszawa.
Głodkowska J. (2012), Konstruowanie umysłowej reprezentacji świata, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków–Warszawa.
Gruszczyk-Kolczyńska A.E., Zielińska E. (2009), Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze dla dzieci, które rozpoczną naukę w szkole. Podstawy psychologiczne i pedagogiczne oraz zabawy i sytuacje zadaniowe sprzyjające intensywnemu wspomaganiu rozwoju umysłowego i kształtowaniu umiejętności, Edukacja Polska, Warszawa.
Hajduk E. (2005), Człowiek dobry, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Klus-Stańska D., Szymański M.J., Szymański M.S. (red.) (2003), Renesans (?) nauczania całościowego. Współczesna dydaktyka wobec nauczania zintegrowanego, blokowego i przedmiotowego, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
Kowalik S. (2012), Pomoc w dochodzeniu i utrzymaniu własnej dorosłości przez osoby niepełnosprawne [w:] R. Kijak (red.), Niepełnosprawność w zwierciadle dorosłości, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Lebeer J. (2016), Significance of the Feuerstein approach in neurocognitive rehabilitation, NeuroRehabilitation, 39(1): 19–35; doi:10.3233/nre-161335.
Smykowski B. (2000), Prymitywizm a wyższe formy zachowań [w:] Z. Kwieciński (red.), Nieobecne dyskursy, cz. VI. Studia Kulturowe i Edukacyjne, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Tan Oon Seng (2003), Mediated Learning and Pedagogy: Applications of Feuerstein's Theory in Twenty-First Century Education REACT, Nanyang Technological University & National Institute of Education, 22, 1: 53–63.
Wygostki L.S. (1971), Wybrane prace psychologiczne, PWN, Warszawa.
Wygotski L.S., (1989), Myślenie i mowa, PWN, Warszawa.
Wygotski L.S. (1995), Zabawa i jej rola w rozwoju psychicznym dziecka [w:] A. Brzezińska, G. Lutomski, T. Czub, B. Smykowski (red.), Dziecko w zabawie i w świecie języka, Zysk i S-ka, Poznań.
Wygotski L.S. (2002), Wybrane prace psychologiczne II. Dzieciństwo i dorastanie, Zysk i S-ka, Poznań.
Wygotski L.S. (2006), Narządzie i znak w rozwoju dziecka, PWN, Warszawa.
