Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweMiejsce pedagogiki specjalnej w kształceniu nauczycieli: oczekiwania, możliwości, opinie – kontekst wymagań prawych i rzeczywistości szkolnej
Słowa kluczowe:
edukacja włączająca, nauczyciel, uczniowie z niepełnosprawnością, nauczyciele edukacji włączającej, pedagogika specjalnaAbstrakt
Artykuł dotyczy przygotowania nauczycieli szkół ogólnodostępnych do edukacji włączającej. Prezentuje uwarunkowania prawne i konfrontuje je z badaniem wśród nauczycieli – słuchaczy studiów podyplomowych na kierunkach z zakresu pedagogiki specjalnej, oraz wśród studentów kierunków niepedagogicznych, przygotowujących się do pracy jako nauczyciele. Celem badań było poznanie: deklarowanych motywacji do podjęcia kształcenia podyplomowego i nauczycielskiego, opinii na temat kształcenia z zakresu pedagogiki specjalnej, preferowanych form kształcenia uczniów niepełnosprawnych. Autorka wykorzystała sondaż diagnostyczny, technikę ankiety. Wyniki wskazują, że nastawienie wobec form kształcenia uczniów niepełnosprawnych może mieć związek nie tylko z przygotowaniem nauczycieli, ale i z ich motywacją do pracy z niepełnosprawnymi. Nauczyciele preferują dotychczasowe, segregacyjne formy kształcenia uczniów niepełnosprawnych. Studenci mają odwagę pracy w systemie edukacji niesegregacyjnej. Nie znają jeszcze realiów pracy jako nauczyciele, ale mają pozytywne doświadczenia bycia uczniami klas integracyjnych. Studenci chętniej kształcą się w pedagogice specjalnej. Nauczyciele nie są chętni do zmian, jakich wymagają niepełnosprawni uczniowie ale motywuje ich obawia przed utratą pracy.
Downloads
Bibliografia
Bąbka J., Podgruszewska M. (2016), Polityka oświatowa wobec uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w perspektywie lokalnej – na podstawie opinii nauczycieli małego miasta, „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 22, s. 92–106.
Chrzanowska I. (2015), Pedagogika specjalna. Od tradycji do współczesności, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Cylkowska-Nowak M. (2000), Społeczne funkcje szkolnictwa w Japonii i Stanach Zjednoczonych. Studium z pedagogiki porównawczej, Wydawnictwo Edytor, Poznań–Toruń.
Dryżałowska G. (2004), Integracja edukacyjna a integracja społeczna, [w:] Integracja społeczna osób niepełnosprawnych, G. Dryżałowska, H. Żuraw (red.), Wydawnictwo Żak, Warszawa.
Dudzińska A., Roszewska K. (2016), Praktyczna realizacja polityki oświatowej wobec uczniów z niepełnosprawnościami, „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 22, s. 185–201.
Dziecko z niepełnosprawnością w przedszkolu i szkole ogólnodostępnej – wyzwanie dla JST, (2015), ORE, Warszawa.
Gajdzica Z. (2011), Sytuacja trudne w opinii nauczycieli klas integracyjnych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Gajdzica Z., Iwińska J. (2013), Reorganizacja sieci szkół specjalnych – oszczędność, racjonalizacja przestrzeni, profesjonalizacja usług czy zwykła głupota [w:] Człowiek z niepełnosprawnością w rezerwacie przestrzeni publicznej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Hizn A. (1999), Perspectiven: Von der Integration zur Inclusive Education? [w:] Entwicklung – Standorte – Perspectiven, P. Achtel, D. Schmetz (red.), Sonderpädagogische Kongress, Würzburg.
Jachimczak B, Chrzanowska I. (2015), Kompetencje współczesnych nauczycieli a praca z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkole [w:] Nauczyciel w nowoczesnym świecie od założeń teoretycznych do rozwoju kompetencji, J. Pyżalski (red.), theQ studio, Łódź.
Janiszewska-Nieścioruk Z. (2016), (Nie)dojrzałość pro inkluzyjnych zmian w kształceniu osób z niepełnosprawnością, „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 22, s. 47–59.
Kupisiewicz M. (2014), Słownik pedagogiki specjalnej, APS, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Sadowska S. (2016), Polityka oświatowa w rozwiązywaniu kwestii kształcenia uczniów z niepełnosprawnościami (1989–2016), „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 22, s. 13–36.
Szumski G. (2009), Integracyjne kształcenie niepełnosprawnych, Wydawnictwo APS, Warszawa.
Szumski G. (2010), Wokół edukacji włączającej. Efekty kształcenia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim w klasach specjalnych, integracyjnych i ogólnodostępnych, Wydawnictwo APS, Warszawa.
Zamkowska A. (2011), Szkolnictwo specjalne w roli tradycyjnej i nowej [w:] Osoba z upośledzeniem umysłowym w realiach współczesnego świata, M. Chodkowsk, D. Osik-Chudowolska, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Akty prawne
Deklaracja z Salamanki oraz wytyczne dla działań w zakresie specjalnych potrzeb edukacyjnych przyjęte przez Światową Konferencję dotyczącą Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych: Dostęp i jakość, Salamanka, Hiszpania 7-10 czerwca 1994 r., UNESCO 1994, http://www.eurosprawni.org/pl/prawo/314-deklaracja-z-salamanki-oraz-wytyczne-dla-dzialan-w-zakresie-specjalnych-potrzeb-edukacyjnych [dostęp: 18.05.2017].
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (załącznik do Obwieszczenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 sierpnia 2015 r., Dz. U. poz. 1264).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. z 2015 r., poz. 1113).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2013 r., poz. 532).
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 roku w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela, Dz. U. z 2012 r., poz. 131.
