Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweNieprawidłowe zachowania jedzeniowe u osób niepełnosprawnych fizycznie
Słowa kluczowe:
współwystępowanie zaburzeń, zaburzenia jedzenia, nieprawidłowe zachowania jedzeniowe, niepełnosprawność fizyczna, przewlekła choroba chroniczna, podwójna diagnoza, działania psychoprofilaktyczneAbstrakt
Problematyka nieprawidłowych zachowań związanych z jedzeniem jest rozważana teoretycznie na gruncie wielu dyscyplin naukowych, a także empirycznie weryfikowana. W publikacjach z tego zakresu znajdujemy jednocześnie informacje dotyczące współwystępowania zaburzeń odżywiania z innymi zaburzeniami psychicznymi, rozwojowymi, uzależnieniami od substancji i czynności czy zachowaniami autodestruktywnymi. Niestety niewielu autorów podejmuje kwestię zaburzeń odżywiania u osób niepełnosprawnych fizycznie, a wiele danych wskazuje na to, że nie są one rzadkością. Celem tekstu jest próba przedstawienia aktualnego stanu wiedzy na powyższy temat, ukazanie niepełnosprawności fizycznej jako czynnika ryzyka dla rozwijania zaburzeń łaknienia oraz nakreślenia kierunków terapii oraz psychoprofilaktyki.
Downloads
Bibliografia
Abraham S., Llewellyn-Jones D. (1995), Anoreksja, bulimia, otyłość, PWN, Warszawa.
Ahearn W.H., Castine T., Nault K., Green G. (2001), An assessment of food acceptance in children with autism or pervasive developmental disorder-not otherwise specified, „Journal of Autism and Developmental Disorders”, 31(5), s. 505–511.
American Psychiatric Association (2013), Diagnostic and statistical manual of mental disorders, 5th ed.
Arlington VA, American Psychiatric Publishing.
Appelt K., Jabłoński S., Smykowski B., Wojciechowska J., Ziółkowska B.(2010), Konstruowanie i ewaluacja projektów. Poprawa funkcjonowania osób z ograniczeniem sprawności i ich środowisk, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Bąk D. (2008), Zaburzenia odżywiania się u mężczyzn, Psychiatria Polska, t. XLII, 2, s. 167–178.
Baum A. (2006), Eating disorders in the male athlete, „Sports Medicine”, 36(1), s. 1–6.
Brownell K.D., Fairburn C.G. (1995), Eating Disorders and Obesity: A Comprehensive Handbook, Guilford Press, New York.
Cooper P.J. (1995), Bulimia Nervosa and Binge Eating, A Guide to Recovery (revised), Robinson, London.
Cytlak I. (2008), Niepełnosprawność a tożsamość – o społecznym postrzeganiu osób niepełnosprawnych [w:] Edukacja a przemiany tożsamości społecznej, E. Gaweł-Luty, J. Kojkoł (red.), Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk.
Fahy T., Eisler I. (1993), Impulsivity and eating disorders, „The British Journal of Psychiatry”, 162 (2), s. 193–197.
Feldman M., Meyer I. (2007), Eating disorders in diverse, lesbian, gay, and bisexual populations, „International Journal of Eating Disorders”, 40-3, s. 218–226.
First M. (2005), Mutually Exclusive versus Co-Occurring Diagnostic Categories: The Challenge of Diagnostic Comorbidity „Psychopathology”, 38, s. 206–210.
Głębocka A. (2007), Niezadowolenie z wyglądu a rozpaczliwa kontrola wagi, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Gorajewska D. (2009), Fakty i mity o osobach z niepełnosprawnością, APS, Warszawa.
Gravestock S. (2000), Eating disorders in adults with intellectual disability, „Journal of Intellectual Disability Research”, 44, s. 625–637.
Gross S.M., Ireys H.T., Kinsman S.L. (2000), Young women with physical disabilities: risk factors for symptoms of eating disorders, „Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics”, 21(2), s. 87–96.
http://irss.pl/wp-ontent/uploads/2014/01/Niepe%C5%82nosprawno%C5%9B%C4%87ruchowa.pdf.
http://www.bbc.com/news/blogs-ouch-32084448.
http://www.eatingdisordersrecoverytoday.com/.
ICD-10 (2010), http://www.who.int/classifications/icd/ICD10Volume2_en_2010.pdf.
Izdebska A. (2009), Konsekwencje przemocy seksualnej wobec dzieci, „Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka”, 8(4), s. 37–55.
Józefik B. (1999), Anoreksja i bulimia psychiczna, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Kent A, Waller G. (2000), Childhood emotional abuse and eating psychopathology, „Clinical Psychology Review”, 20(7), s. 887–903.
Kent A., Lacey H., McClusky S. E. (1992), Pre-menarchal bulimia nervosa, „Journal of Psychosomatic Research”, 36, s. 205–210.
Kerwin M., Eicher P., Geslinger J. (2005), Parental report of eatings problems and gastrointestinal symptoms in children with pervasive developmental disorders, „Children’s Health Care”, 34(3), s. 221–234.
Kirenko J., Korczyński M. (2008), Wobec niepełnosprawności, Ośrodek Usług Edukacyjnych, Lublin.
Kołobo H., Woynarowska B. (2004), Samoocena masy ciała i odchudzanie się młodzieży w okresie dojrzewania, „Przegląd Pediatryczny”, 34(3/4), s. 196–201.
Koper M., Osińska M. (2014), Doświadczanie własnego ciała przez kobiety z niepełnosprawnością fizyczną uczestniczące w Wyborach Miss Polski na wózku, http://jedyna-taka.pl/userfiles/Konferencja-Jedyna-Taka-2014.pdf.
Kowalczuk M. (2008), Pedagogiczna diagnoza i profilaktyka zaburzeń odżywiania się u młodzieży szkolne, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Lwow F., Dunajska K., Milewicz A. (2007), Występowanie czynników ryzyka jadłowstrętu psychicznego i bulimii u 18-letnich dziewcząt, „Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii”, 3(3), s. 33–38.
Majewski T. (2002), Czynniki wspomagające spostrzeganie wzrokowe, Nasze dzieci. Sprawy niewidomych i słabowidzących dzieci, PZN, lipiec–sierpień.
Makara-Studzińska M., Żoga J., Grzywa A. (2006), Zaburzenia odżywiania a doświadczenie wykorzystania seksualnego w dzieciństwie – przegląd badań, „Postępy Psychiatrii i Neurologii”, 15(4), s. 297–300.
Makino M., Tsuboi K., Dennerstein L. (2004), Prevalence of Eating Disorders: A Comparison of Western and Non-Western Countries, „MedGenMed”, 6(3), s. 49.
Minges, L. (2014), Eating Disorders and Physical Disability, „Eating Disorders Recovery Today”, vol. 2, s. 5.
Morgan H. G., Purgold J., Welbourne J. (1983), Management and outcome in anorexia nervosa: A standardized prognostic study, „British Journal of Psychiatry”, 143, s. 282–297.
Mroczkowska D., Ziółkowska B., Cwojdzińska A. (2007), Zaburzenia odżywiania. Poradnik dla rodziców i bliskich, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Muise A.M., Stein D.G., Arbess G. (2003), Eating disorders in adolescent boys: a review of the adolescent and young adult literature, „Journal of Adolescent Health”, 33(6), s. 427–435.
Niewiadomska I., Kulik A., Hajduk A. (2005), Jedzenie, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
Ogińska-Bulik N. (2004), Psychologia nadmiernego jedzenia, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Palak Z. (2006), Wstęp [w:] Jakość życia osób niepełnosprawnych i nieprzystosowanych społecznie, Z. Palak (red.), Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 9–11.
Phillips E.L., Pratt H.D. (2005), Eating disorders in college, „Pediatric Clinics of North America”, 52 (1), s. 85–96.
Podgórska-Bednarz J. (2015), Czynniki ryzyka i występowanie nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w wieku szkolnym w województwie podkarpackim, http://repo zytorium.ur.edu.pl/handle/item/992.
Roosen K., Mills J. (2014), Clinical implications of eating disorders in women with physical disabilities, Ontario, Canada: National Eating Disorder Information Centre, http://nedic.ca/sites/default/files/files/WomenWithPhysicalDisabilitiesAndEatingDisorders.pdf.
Rzedzicka K.D. (2003), Pytania o tożsamość osób z niepełnosprawnością w kształceniu integracyjnym, „Ars Educandi”, t. 3.
Schreck K.A., Williams K., Smith A.F. (2004), A comparison of eating behaviors between children with and without autism, „Journal of Autism and Developmental Disabilities”, 34, s. 433–438.
Sękowska Z. (1998–2001), Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Warszawa.
Siemion-Szcześniak I. (2007), Gruźlica kości i stawów, „Borgis – Postępy Nauk Medycznych”, 12, s. 560–562.
Sorensen D. (2002), The invisible victims (an update of an article originally published in Prosecutor’s Brief: the California District Attorneys Associations Quarterly Journal).
Streigel-Moore R.H., Franko D.L. (2003), Epidemiology of binge eating disorder, „International Journal of Eating Disorders”, 34, s. 19–29.
Striegel R., Bedrosian R., Wang Ch. (2012), Comparing work productivity in obesity and binge eating, „International Journal of Eating Disorders”, 45, 8, s. 995–998.
Taleporos G., McCabe M.P. (2005), The relationship between the severity and duration of physical disability and body esteem, „Psychology of Health”, 20, s. 637–650.
Theander S. (1985), Outcome and prognosis in anorexia nervosa and bulimia: some results of previous investigations, compared with those of a Swedish long-term study, „Journal of Psychiatric Research”, 19, s. 493–508.
Trambacz S., Gołaska P. (2013), Cielesność a niepełnosprawność. Obraz ciała i atrakcyjność dorosłych osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną, „Studia Edukacyjne”, 25, s. 209–219.
Wojtyła A., Biliński P., Bojar I., Wojtyła C. (2011), Zaburzenia odżywiania u polskich gimnazjalistów, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, 92(2), s. 343–350.
Wunderlich S.A., Connolly K.M., Stice E. (2004), Impulsivity as a risk factor for eating disorder behavior: assessment implications with adolescents, „International Journal of Eating Disorders”, no. 36, s. 172–182.
World Health Organisation (1980), International Classification of Impairments, Disabilities and Handicaps, www.who.int/en.
Ziółkowska B., Mroczkowska D. (2016), Zaburzenia odżywiania i nieprawidłowe zachowania jedzeniowe [w:] Na krawędzi, P. Prûfer (red.), Wydawnictwo Naukowe Akademii im. Jakuba z Paradyża, Gorzów Wielkopolski.
Ziółkowska B. (2017a), Zaburzenie polegające na ograniczaniu/unikaniu przyjmowania pokarmów – rozważania w świetle wyników badań, „Pediatria Polska”.
Ziółkowska B. (2017b), ARFID – realne zagrożenie? Epidemiologia, symptomatologia, uwarunkowania, pomoc, „Roczniki Psychologiczne” (w druku).
Żechowski C., Jakubczyk A. (2000), Współwystępowanie zaburzeń psychicznych z jadłowstrętem i żarłocznością psychiczną [w:] Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży, I. Namysłowska (red.), Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 107–114.
