Academic Scientific JournalsSystemic and institutional context of education and support of students on the autism spectrum in Poland
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2023.48.03Keywords:
autism, autistic students, higher education, accessibility to higher education, academic supportAbstract
Evidence from recent years, signifies an ascending trend in the proportion of children and adolescents diagnosed with autism within the Polish educational system. This phenomenon is expected to coincide with a surge in the percentage of students falling within the autism spectrum. Polish universities will soon face a similar challenge to that experienced by the educational system. Meanwhile, little is known in Poland about this group of students and their needs There are also indications of educational abandonment within this group. The article deliberates upon the current systemic and institutional context of organizing education and support for autistic students in Poland. An examination of extant solutions underscores discernible variances in the pace at which universities presently actualize the concept of inclusive education and implement accessibility to accommodate students with disabilities, including those within the autism spectrum. There exists a palpable need for targeted solutions and research within the examined domain.
Downloads
References
Bełza-Gajdzica M. (2022), Uczelnia w dobie ustawy o dostępności-dobre praktyki w Uniwersytecie Śląskim, Konteksty Pedagogiczne, 2(19): 107–122; https://doi.org/10.19265/kp.2022.2.19.363.
Cierzniewska R. (2021), Neuroróżnorodnodność studentów w uczelni wyższej w dyskursie kompensacyjno-terapeutycznym i dyskursie otwierania potencjału, część I, Horyzonty Wychowania, 20(56): 119–132; https://doi.org/10.35765/hw.2154.
Cierzniewska R., Podgórska-Jachnik D. (2021), Kategorie otwierające na neuroróżnorodność studentów. Pedagogiczne studium kontekstów edukacyjnych, Studia Paedagogica Ignatiana, 24, 5: 15–42; https://doi.org/10.12775/SPI.2021.5.001.
Danielewicz D. (2022), Dorośli w spektrum autyzmu – specyfika funkcjonowania, potrzeby, ograniczenia, możliwości, Psychologia Wychowawcza, 24: 25–35; https://doi.org/ 10.5604/01.3001.0016.0962.
Dobrychłop A.(2021), Wsparcie studentów z zaburzeniami psychicznymi wyzwaniem dla uczelni wyższych [w:] G. Całka, J. Niedbalski, M. Racław, D. Żuchowska-Skiba (red.), Zrozumieć niepełnosprawność. Problemy. badania, refleksje, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 173–202.
Drabata A.(2021), (Re)definicja myślenia na temat procesów kognitywnych w autyzmie – zwrot w postrzeganiu osób z ASD, Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 41: 11–32; https://czasopisma.bg.ug.edu.pl/index.php/niepelnosprawnosc/article/view/6312/5566.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 lipca 2013 r. Karta Praw Osób z Autyzmem (M.P. z 2013 r. poz. 682).
Interpelacja nr 1768 do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie studentów i doktorantów z autyzmem z dnia 14 marca 2016 r., http://www.sejm.gov.pl/Sejm8. nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=2E79C282.
Interpelacja nr 24966 do Ministra Edukacji i Nauki w sprawie osób z autyzmem i zespołem Aspergera, kontynuujących naukę na uczelniach wyższych z dnia 28 czerwca 2021 r., https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=C4JBNF.
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych z dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 1169), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20120001169.
Kilian M. (2017), Studenci z niepełnosprawnościami: doświadczenia, potrzeby, wyzwania, Forum Pedagogiczne, 6(1): 268–282. L
ejzerowicz M. (2016), Osoby niepełnosprawne: dostępność edukacji wyższej, Student Niepełnosprawny. Szkice i Rozprawy, 16(9): 235–250.
MADA od 25 lat wspiera osoby z autyzmem (2021-04-02), https://www.pfron.org.pl/komunikaty-z-regionu/szczegoly-komunikatu/news/mada-od-25-lat-wspiera-osobyz-autyzmem/.
Moszyńska M. (2019), Środowisko szkolne w narracjach uczniów z zespołem Aspergera, Wydawnictwo Academicon.
Odpowiedź na interpelację nr 24966 w sprawie osób z autyzmem i zespołem Aspergera, kontynuujących naukę na uczelniach wyższych z dnia 15 lipca 2021 r., https:// www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=C4YH63.
Ogólnopolski Spis Autyzmu. Sytuacja młodzieży i dorosłych z autyzmem w Polsce (2016), M. Płatos (red.), Stowarzyszenie Innowacji Społecznych „Mary i Max”.
Oksztulski M. (2020), Bezdroża w krainie edukacji, czyli wybrane doświadczenia doktoranta ze spektrum autyzmu w drodze do celu [w:] A. Drabarz (red.), Aksjologiczne i prawne aspekty niepełnosprawności, Temida 2, 77–98.
Otapowicz D.(2021), Bariery w edukacji osób z autyzmem [w:] A. Karpińska, A. Wróblewska, P. Rema (red.), Edukacja zorientowana na ucznia i studenta, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 255–269.
Pawlik S. (2022), Uniwersytet przyjazny osobom z autyzmem-dobre praktyki w Dublin City University, Konteksty Pedagogiczne, 2(19): 91–105, https://doi.org/10.19265/kp.2022.2.19.362.
Podgórska-Jachnik D. (2021), Raport merytoryczny. Edukacja włączająca – bilans otwarcia, 2020, Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Projekt Dobrych Praktyk w zakresie wsparcia studentów z niepełnosprawnością w szkołach wyższych (2017), Krakowski Semestralnik Studentów Niepełnosprawnych. Dodatek, 1(16): 1–20, https://kssn.pl/kssn_czasopismo_archiwum/016_KSSN/index.html.
Przykładowy katalog wydatków z dotacji na wsparcie procesu kształcenia i prowadzenia badań osób z niepełnosprawnościami (2020-02-19), https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/ przykladowy-katalog-wydatkow-z-dotacji-na-wsparcie-procesu-ksztalcenia-i-prowadzenia-badan-osob-z-niepelnosprawnosciami.
Raport końcowy z ewaluacji: Ocena realizacji i pierwszych efektów konkursów PO WER Działania 3.5. „Uczelnia dostępna” oraz „Centrum wiedzy o dostępności” zrealizowany na zlecenie NCBiR, 2022, https://www.gov.pl/web/ncbr/zrealizowane.
Regulamin projektu „Asystent studenta z ASD”, https://www.dga.pl/projekty/asystentstudenta-z-asd.
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 22 grudnia 2022 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2023. (Dz. U. z 2022 r. poz. 2820), https://eli.gov.pl/api/acts/DU/2022/2820/text.pdf.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 września 2014 roku w sprawie warunków, jakim muszą odpowiadać postanowienia regulaminu studiów (Dz. U. z 2014 r. poz. 1302), https://eli.gov.pl/eli/DU/2014/1302/ogl.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie sposobu podziału dla uczelni środków finansowych na świadczenia dla studentów oraz na zadania związane z zapewnieniem osobom niepełnosprawnym warunków do pełnego udziału w procesie przyjmowania na studia, do szkół doktorskich, kształceniu na studiach i w szkołach doktorskich lub prowadzeniu działalności naukowej z dnia 25 września 2018 r. (Dz. U. z 2021 r. poz. 384), https://www.prawo.pl/akty/dz-u-2021-384-t-j,18759505.html.
Stefańska-Klar R. (2010), Studenci z autyzmem i zespołem Aspergera. Funkcjonowanie, przyczyny sukcesów i porażek, warunki skutecznego wspierania [w:] I. Bieńkowska (red.), W kręgu resocjalizacji i wybranych zagadnień rozwoju oraz funkcjonowania osób niepełnosprawnych, t. 2, Wydawnictwo „Scriptum” Tomasz Sekunda, 91–107.
Ślusarczyk Cz. (2016), Edukacja włączająca w szkołach wyższych w Polsce, Ekonomiczne Problemy Usług, 123: 181–189.
Szmania L. (2016), Możliwości i ograniczenia osób z zaburzeniami spektrum autyzmu w realizacji własnych wizji dorosłości, Studia Edukacyjne, 39: 331–349, https://doi.org/10.14746/ se.2016.39.19.
Sztobryn-Giercuszkiewicz J.(2016), Alter idem – student z niepełnosprawnością w systemie szkolnictwa wyższego [w:] E. Zakrzewska-Manterys, J. Niedbalski (red), Samodzielni, zaradni, niezależni. Ludzie niepełnosprawni w systemie polityki, pracy i edukacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 99–145, https://doi.org/10.18778/8088-074-0.05.
Szudra-Barszcz A. (2023), Studenci ze spektrum autyzmu – nadzieje, trudności, wsparcie [w:] E. Domagała-Zyśk(red.), Uczelnia dostępna do studentów z niepełnosprawnościami i chorobami przewlekłymi, Wydawnictwo KUL, 75–93.
Torchała K. (2023), Spektrum autyzmu: diagnozy na wyrost czy faktyczny wzrost przypadków?, https://zdrowie.pap.pl/rodzice/spektrum-autyzmu-diagnozy-na-wyrost-czyfaktyczny-wzrost-przypadkow.
Trociuk S. (2015), Dostępność edukacji akademickiej dla osób z niepełnosprawnościami. Analiza i zalecenia. Zasada równego traktowania. Biuletyn RPO, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/zasada-rownego-traktowania-prawo-ipraktyka-nr-16-dostepnosc-edukacji-akademickiej.
Ustawa o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami z dnia 19 lipca 2019 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1696), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id =WDU20190001696.
Walendzik G., Nowak V. (2021), Wsparcie osób z autyzmem i zespołem Aspergera – przygotowanie do samodzielnego funkcjonowania, Kontrola Państwowa, 1: 59–74.
Wsparcie niepełnosprawnych studentów i doktorantów, strona MEiN: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/wsparcie-niepelnosprawnych-studentow-i-doktorantow.
Wsparcie osób z autyzmem i zespołem Aspergera w przygotowaniu do samodzielnego funkcjonowania. Informacja o wynikach kontroli, Raport NIK, 2020, https://www.nik.gov.pl/ plik/id,22196,vp,24863.pdf.
