Academic Scientific JournalsPersonal resources and chronic fatigue in special pedagogy students – mediation role of health behaviours
Keywords:
chronic fatigue, health behaviour, available optimism, self-efficacy, life satisfactionAbstract
Chronic fatigue phenomenon it’s a complex problem which should be analyzed in different social groups. Special pedagogy students due to character of future profession are in a special way exposed to chronic fatigue and it consequences. It is assumed that selected personal resources are protective factor in chronic fatigue situation. It has been assumed that fatigue are subjective phenomenon and its description are possible mostly due to person experiencing it. For measurement chronić fatigue were used questionnaire to research fatigue in healthy people – CIS-20R created by T. Makowiec-Dąbrowska and W. Koszada-Włodarczyk. The aim of this study was to verify if health behaviours play intermediate role in relationship between personal resources and chronic fatigue. Two hundred and twenty three special pedagogy students from Maria Curie- Skłodowska University were include to research. The analyzes show intermediate role of health behaviours (overall outcome and several dimensions) in relationship between personal factors - dispositional optimism, self-efficacy and life satisfaction with chronic fatigue. Obtained percentage of variance in mediation models although indicates important significance role of intermediate variable – health behaviours at the same time show that other not included in this survey variables may be important to explain relationship between selected personal resources and chronic fatigue.
Downloads
References
Bedyńska S., Książek M. (2012), Statystyczny drogowskaz: praktyczny przewodnik wykorzystania modeli regresji oraz równań strukturalnych, Wydawnictwo Akademickie Sedno Warszawa.
Byra S., (2011), Satysfakcja z życia osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego w pierwszym okresie nabycia niepełnosprawności – funkcje wsparcia oczekiwanego i otrzymywanego, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 17 (2).
Carver C.S., Scheier M.F., Segerstrom S.C. (2010), Optimism, Clinical Psychology Review, 30 (7): 879–889.
Diener E., Emmons R.A., Larsen, R.J., Griffin, S. (1985), The Satisfaction With Life Scale, Journal of Personality Assessment, 49: 71–75.
Frączek A., Stępień E. (1997), Zachowania związane ze zdrowiem dorastających a promocja zdrowia [w:] Z. Ratajczak, I. Heszen-Niejodek (red.), Promocja zdrowia, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 70–77.
Juczyński Z., Ogińska-Bulik N. (2003), Zdrowie najważniejszym zasobem człowieka [w:] Z. Juczyński N. Ogińska-Bulik (red.), Zasoby osobiste i społeczne sprzyjające zdrowiu jednostki, Uniwersytet Łódzki, Łódź, 11–15.
Juczyński Z. (2000), Poczucie własnej skuteczności–teoria i pomiar, Acta Universitatis Lodziensis Folia Psychologica, 4: 11–23.
Juczyński Z. (2009), Narzędzia Pomiaru w Promocji i Psychologii Zdrowia, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa.
Krawczyk A. (2012), Osobowościowe uwarunkowania przewlekłego zmęczenia, Wydawnictwo WAM, Kraków.
Kulik A. (2010), Zmęczenie przewlekłe u nastolatków. Charakterystyka psychologiczna, Wydawnictwo KUL, Lublin.
Kutyło Ł., Łaska-Formejster A.B., Ober-Domagalska B. (2019), Fatigue among working and non-working students: a sociological analysis of the environmental determinants of its level, Medycyna Pracy, 70 (5): 597–609.
Laudańska-Krzemińska I. (2014), Health behaviours and their determinants among physical educationand pedagogy students as well as school teachers – a comparison study, Acta Universitatis Carolinae Kinanthropologica, 50 (2).
Lausch-Żuk J. (1996), Autonomia młodzieży z upośledzeniem umysłowym w odczuciu rodziców [w:] W. Dykcik (red.), Społeczeństwo wobec autonomii osób niepełnosprawnych, Eruditus, Poznań.
Mahmoud J.S.R., Staten R., Hall L.A., Lennie T.A. (2012), The Relationship among Young Adult College Students’ Depression, Anxiety, Stress, Demographics, Life Satisfaction, and Coping Styles, Issues in Mental Health Nursing, 33 (3): 149–156.
Makowiec-Dąbrowska T., Koszada-Włodarczyk W. (2006), Przydatność Kwestionariusza Cis-20R do badania zmęczenia przewlekłego, Medycyna Pracy, 57 (4): 335–345.
Malara B., Góra-Kupilas K., Jośko J. (2006), Odżywianie się i inne elementy stylu życia studentów Politechniki Śląskiej – doniesienie wstępne, Zdrowie Publiczne, 116 (10): 132–134.
Mikrut A. (2009), O zakresach znaczeniowych terminów pedagogika specjalna i ortopedagogika. Próba polemiki, Niepełnosprawność. Półrocznik naukowy, 1: 69–78.
Motyka M., Pawlak J., Makowski M., Hetka M. (2011), Charakterystyka zachowań zdrowotnych studentów Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Zeszyty Naukowe. Problemy społeczne, polityczne i prawne, 870: 35–51.
Ogińska-Bulik N., Juczyński Z. (2008), Osobowość, stres a zdrowie, Difin, Warszawa.
Olszak A. (2001), Psychopedagogiczne kompetencje nauczycieli szkół specjalnych, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Pańczyk J. (2006), Pedagogika specjalna terapiami stoi [w:] J. Pańczyk (red.), Forum pedagogów specjalnych XXI wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Pietrzyk A., Franc M., Lizińczyk S. (2016), Optymizm jako moderator zmęczenia i jakości życia pacjentek z nowotworem piersi i narządu płciowego w trakcie oraz po leczeniu przeciwnowotworowym, Psychoonkologia, 20 (3): 112–122.
Rasmussen H.N., Scheier M.F., Greenhouse J.B. (2009), Optimism and physical health: A meta-analytic review, Annals Behavioral Medicine, 37 (3): 239–256.
Scheier M.F., Carver C.S. (2003), Self-regulatory processes and responses to health: Effects to optimism on well-being [w:] J. Suls, K. Wallston (red.), Social Psychology Foundations of Health, Backwell, Oxford, 395–428.
Schwarzer R., Fuchs R. (1996), Self-efficacy and Health Behaviours [w:] M. Conner, P. Norman (red.),Predicting Health Behaviour, Open University Press, Buckingham Philadelphia, 163–196.
Sęk H. (2000), Zdrowie behawioralne [w:] J. Strelau, Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 533–544.
Smith A.K., White P.D., Aslakson E., Vollmer-Conna U., Rajeevan M.S. (2006), Polymorphisms in genes regulating the HPA axis associated with empirically delineated classes of unexplained chronic fatigue, Pharmacogenomics, 7 (3): 387–394.
Stach R. (2006), Optymizm: badania nad optymizmem jako mechanizmem adaptacyjnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Tomasik E. (1995), Osobowość nauczyciela w aspekcie pedeutologii i deontologii [w:] Żabczyńska E. (red.), Maria Grzegorzewska. Pedagog w służbie dzieci niepełnosprawnych, WSPS, Warszawa.
Trzebińska E. (2008), Psychologia pozytywna, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Ware N.C., Kleinman A. (1992), Culture and Somatic Experience: The Social Course of Illness in neurasthenia and Chronic Fatigue Syndrome, Psychosomatic Medicine, 54 (5): 546–560.
Wiśniewska M., Mącik D. (2018), Perfekcjonizm i wczesne nieadaptacyjne schematy Younga a przewlekłe zmęczenie w grupie młodych kobiet, Psychoterapia, 3 (178): 77-88.
Zachowania prozdrowotne a satysfakcja z życia studentów kierunków nauczycielskich, https://www. researchgate.net/publication/328804249_Zachowania_prozdrowotne_a_satysfakcja_z_zycia_studentow_kierunkow_nauczycielskich [dostęp: 27.04.2020].
