Academic Scientific JournalsSupporting of self-determination of persons with disabilities as an important element of rehabilitation
Keywords:
self-determination, rehabilitation, supporting, persons with disabilities, Convention on the Rights of Persons with Disabilities (CRPD)Abstract
Researches show that people with disabilities are less self-determined than their non-disabled peers (they have fewer opportunities to make choices and express their preferences). On the other hand, multiple research studies find that level of self-determination of person is connected with his or her quality of life. Self-determination is one of the important element of rehabilitation process and it needs to be encouraged throughout the lifespan. Although The Convention on the Rights of Persons with Disabilities (CRPD) guarantees the right to an independent and self-determined life, there are still a lot of problems and barriers with promoting and including assumptions of it into everyday practice. Directions for future research and practice are discussed.
Downloads
References
Abery B.H. (1994), A conceptual framework for enhancing self-determination [w:] Challenges for a service system in transition: Ensuring quality community experiences for persons with developmental disabilities, M.F. Hayden, B.H. Abery (red.), Paul H. Brooks, Baltimore, s. 345–380.
Bambara L.M., Cole C.L., Koger F. (1998), Translating self-determination concepts into support for adults with severe disabilities, „Journal of The Association for Persons with Severe Handicaps”, nr 23(1), s. 27–37.
Blanck P., Martinis J.G. (2015), The right to make choices: the national resource center for supported decision-making, „Inclusion”, nr 1, s. 25–33.
Cytowska B. (2012), Trudne drogi adaptacji. Wątki emancypacyjne w analizie sytuacji dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną we współczesnym społeczeństwie polskim, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Field S., Hoffman A. (1994), Development of a model for self-determination, „Career Development for Exceptional Individuals”, nr 17. s. 159–169.
Krause A., Żyta A., Nosarzewska S. (2010), Normalizacja środowiska społecznego osób z niepełnosprawnością intelektualną, Wydawnictwo „Akapit”, Toruń.
Niedbalski J. (2013), Między kontrolą a autonomią – instytucjonalne uwarunkowania życia niepełnosprawnych intelektualnie mieszkańców domu pomocy społecznej, „Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania”, nr IV(9), s. 47–64.
Nota L., Ferrari L., Soresi S., Wehmeyer M. (2007), Self-determination, social abilities and the quality of life of people with intellectual disability, „Journal of Intellectual Disability Research”, nr 11, s. 850–865.
Parchomiuk M. (2011). Prawo osób z niepełnosprawnością intelektualną do samostanowienia. Analiza instytucji ubezwłasnowolnienia w Polsce [w:] Osoba z upośledzeniem umysłowym w realiach współczesnego świata. In memoriam Doktor Grażyna Tkaczyk, M. Chodkowska, D. Osik-Chudowolska (red.), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 277–286.
Schalock R.L.(1996), Reconsidering the conceptualization and measurement of quality of life [w:] Quality of Life: Conceptualization and Measurement, Schalock R.L. (red.), AAMR, vol. 1, Washington DC.
Shogren K.A. (2013), A socio-ecological analysis of the self-determiantion literature, „Intellectual and Developmental Disabilities”, nr 6, s. 496–511.
Shogren K.A., Abery B., Antosh A., Broussard R., Coppens B., Finn C., Goodman A., Harris C., Knapp J., Martinis J., Ne’eman A., Nelis T., Wehmeyer M.L. (2015), Recommendation of the Self-Determination and Self-Advocacy Strand from the National Goals 2015 Conference, „Inclusion”, nr 4, s. 205–210.
Srednicka-Rosser M. (2010), How is self-determination conceptualized in special education literature? A content analysis of model demonstration projects and special education literature, Pro-Quest, The George Washington University, Washington.
Stancliffe R.J. (2001), Living with support in the community: predictors of choice and self-determination, „Mental Retardation and Developmental Disabilities”, nr 7, s. 91–98.
Stancliffe R.J., Abery B.H., Smith J. (2000), Personal control and the ecology of community living settings: beyond living-unit size and type, „Mental Retardation”, nr 6, s. 431–454.
Stancliffe R.J., Abery B.H., Springborg H., Elkin S. (2000), Substitute decision-making and personal control: implications for self-determination, „Mental Retardation”, nr 5, s. 407–421.
Wapiennik E. (2011), Wierzyć, ale kontrolować? Samodzielność osób z niepełnosprawnością intelektualną, zakres i granice, referat wygłoszony na XXI Konferencji „...i żyli długo i pogodnie. Pozarodzicielska opieka nad dorosłymi osobami z niepełnosprawnością intelektualną”, Stowarzyszenie Rodziców i Opiekunów Osób z zespołem Downa „Bardziej Kochani”, Warszawa.
Wehmeyer M.L. (1992), Self- determination and the education of students with mental retardation, „Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities”, nr 27, s. 302–314.
Wehmeyer M.L. (1999), A functional model of self-determination: describing development and implementing instruction, „Focus on Autism and Other Developmental Disabilities”, nr 1, s. 53–62.
Wehmeyer M.L. (2014), Self-determination:Afamily affair, „Family Relations”, nr 63. s. 178–184.
Wehmeyer M.L., Abery B.H. (2013), Self-determination and choice, „Intellectual and Developmental Disabilities”, nr 5, s. 399–411.
Wehmeyer M.L., Garner N.W. (2003), The impact of personal characteristics of people with intellectual and developmental disability on self-determination and antonomous functioning, „Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities”, vol. 16, s. 255–265.
Wehmeyer M.L., Kelchner K., Richards S. (1996), Essential characteristics of self-determined behaviors of adults with mental retardation and developmental disabilities, „American Journal on Mental Retardation”, vol. 100, s. 632–642.
Wehmeyer M.L., Schwartz M. (1998), The relationship between self-determination and quality of life for adults with mental retardation, „Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities”, nr 1, s. 3–12.
Zawiślak A. (2008), Problemy autonomii osób dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną, „Nauki o edukacji. Rocznik Naukowy Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy”, nr 3, s. 41–59.
Zima-Parjaszewska, M. (2012). Równość osób z niepełnosprawnościami wobec prawa – sytuacja prawna osób ubezwłasnowolnionych [w:] Najważniejsze wyzwania po ratyfikacji przez Polskę Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, S. Trociuk (red.), „Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich”, nr 10, s. 16–25.
Żółkowska T. (2008), Usługi dla dorosłych z niepełnosprawnością – integracja czy segregacja [w:] W stronę podmiotowości osób niepełnosprawnych, A. Klinik (red.), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Żukiewicz. A. (2014), Asystent osoby z niepełnosprawnością w służbie społecznej. „Niepełnosprawność i Rehabilitacja”, nr 1, s.27- 43.
Żyta A. (2013a), Samostanowienie osób z niepełnosprawnością intelektualną – przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, „Szkice Humanistyczne”, t. XIII, nr 31, s. 67–76.
Żyta A. (2013b), Samostanowienie dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną we współczesnej Polsce – pozory czy rzeczywistość?, „Człowiek – Niepełnosprawność – Człowieczeństwo”, nr 4, s. 117–130.
Netografia
http://www.unic.un.org.pl/dokumenty/Konwencja_Praw_Osob_Niepelnosprawnych.pdf.
