Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweFormy wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną w Polsce na przykładzie zawodu asystenta osobistego osób z niepełnosprawnościami
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2023.51.11Słowa kluczowe:
asystent osobisty, niepełnosprawność intelektualna, wsparcie, asystentura, wspieranie autonomiiAbstrakt
Celem artykułu jest przybliżenie tematyki asystentury osobistej osób z niepełnosprawnością intelektualną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W niniejszej pracy ukazano teoretyczną perspektywę niepełnosprawności intelektualnej, nawiązując do obecnie przyjętego modelu niepełnosprawności. Przedstawiono również rozwiązania systemowe w ramach, których w Polsce funkcjonuje wsparcie osób z niepełnosprawnością intelektualną. Szczególną uwagę skierowano na wskazanie projektów usług asystencji osobistej dla osób z niepełnosprawnością wraz z zarysem projektu „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej”. Zaprezentowana została charakterystyka i rola zawodu asystenta osobistego osoby z niepełnosprawnością, z szczególnym uwzględnieniem potrzeb grupy osób z niepełnosprawnością intelektualną. Analizy dokonano na podstawie literatury oraz własnych doświadczeń zawodowych, wynikających z wieloletniej pracy w charakterze asystenta osobistego osób z niepełnosprawnością intelektualną.
Downloads
Bibliografia
Błaszczak-Banasiak A., Majdzińska K, Zima-Parjaszewska M. (2016), Dostęp osób z niepełnosprawnościami do wymiaru sprawiedliwości. Analiza i zalecenia, Zasada równego traktowania. Prawo i praktyka, nr 21.
Ciechomska M., Gruczek J., Khisamutdinova V., Lejzerowicz M., Popowska K., Posielężna A. (2021), Disability studies: Perspektywa interdyscyplinarna i kierunek studiów, Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo CNS nr 1(51), Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Cierpiałkowska T. (2019), Poza granice niepełnosprawności. Transgresja: uwarunkowania – mechanizmy – efekty w (re)konstrukcjach autobiograficznych osób bez barier, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Departament Pracy, Spraw Społecznych i Rodziny (2022), Usługi asystenta osobistego jako wsparcie społeczne osób niepełnosprawnych, Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa, www.nik.gov.pl.
Girimaji S.Ch., Pradeep V.A.J. (2018), Intellectual Disability in International Classification of Diseases-11. A Developmental Perspective, Indian Journal of Social Psychiatry, 34, 1, Wolters Kluwer – Medknow, https://journals.lww.com/ijsp/fulltext/2018/34001/intel lectual_disability_in_international.12.aspx.
Grotowska-Leder J., Faliszek K. (2005), Społeczna ekskluzja i inkluzja. Diagnoza – uwarunkowania – kierunki działań, „Akapit”, Toruń, 28–29.
Hebel K., Bieniaszewski L. (2008), Wsparcie społeczne i pomoc instytucjonalna dla osób niepełnosprawnych po udarze mózgu, Forum Medycyny Rodzinnej, 2, 1: 77.
Janocha J. (2017), Kwalifikacje, umiejętności i wiedza asystenta osoby z niepełnosprawnością intelektualną [w:] M. Zima-Parjaszewska, B.E. Abramowska (red.), Asystent osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Poradnik metodyczny dla profesjonalistów, Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną, Warszawa.
Kawczyńska-Butrym Z. (2000), Elementy socjologii dla pielęgniarek, Lublin.
Leszczyńska-Rejchert E., Kantowicz (red.) (2012), Stereotypy a starość i niepełnosprawność, Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”, Toruń, 18.
Mellibruda J. (1986), Ja – ty – my. Psychologiczne możliwości ulepszania kontaktów międzyludzkich, Nasza Księgarnia, Warszawa, 238.
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej (2022), „Program „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” – edycja 2023”, Warszawa [dostęp: październik 2022].
Mirewska E. (2010), Miejsce asystenta osoby niepełnosprawnej w systemie pomocy społecznej [w:] A. Żakiewicz (red.), Asystent osoby niepełnosprawnej. Nowy zawód i nowa usługa systemu pomocy społecznej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, 23.
Mituś M. (2017), Systemowe wsparcie osób z niepełnosprawnością intelektualną i ich rodzin w niezależnym, włączającym życiu [w:] M. Zima-Parjaszewska, B.E. Abramowska (red.), Asystent osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Poradnik metodyczny dla profesjonalistów, Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną, Warszawa.
Pisula E. (2008), Dorosłość osób z niepełnosprawnością intelektualną – szanse i zagrożenia, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Upośledzonych Umysłowo, Warszawa.
Podymna K. (2020), Wsparcie osób z niepełnosprawnością intelektualną na przykładzie mieszkalnictwa wspomaganego, PAREZJA, 14, 2, Katowice, https://repozytorium.uwb.edu.pl/ jspui/bitstream/11320/11462/1/Parezja_2_2020_K_Podyma_Wsparcie_osob_z_niepel nosprawnoscia_intelektualna.pdf.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach z dnia 7 lutego 2012 r. (Dz. U., poz. 184).
Serafin D. (2021), Niewidzialna kobiecość kobiet z niepełnosprawnością intelektualną: fenomenograficzne rekonstrukcje nauczycielskich narracji, Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, 43, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Sokołowska A. (2019), Korzyści i straty z asystentury osobom z niepełnosprawnością intelektualną w L’Arche w oczach asystentów poznańskiej wspólnoty, Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania, 2(31): 122–163.
Trafiałek E. (2008), Kształcenie asystentów osób niepełnosprawnych [w:] L. Frąckiewicz (red.), Przeciw wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych, IPiSS, Warszawa, 179.
Tylewska-Nowak B. (2011), Wypełnianie zadań rozwojowych przez osoby dorosłe z umiarkowaną i znaczną niepełnosprawnością intelektualną [w:] B. Cytowska (red.), Dorośli z niepełnosprawnością intelektualną w labiryntach codzienności. Analiza badań – krytyka podejść – propozycje rozwiązań, Wydawnictwo Adam Marszalek, Toruń, 38.
Włodarczyk-Raczek M. (2017), Program Asystent Osoby Niepełnosprawnej [w:] M. Zima-Parjaszewska, B.E. Abramowska (red.), Asystent osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Poradnik metodyczny dla profesjonalistów, Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością, Warszawa.
Wołowicz-Ruszkowska A. (2017), Niepełnosprawność intelektualna w ujęciu psychospołecznym. Aktualny stan wiedzy [w:] M. Zima-Parjaszewska, B.E. Abramowska (red.), Asystent osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Poradnik metodyczny dla profesjonalistów, Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną, Warszawa.
Netografia
Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych (2021), Program Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej – edycja 2022, https://niepelnosprawni.gov.pl/a,1295, program-asystent-osobisty-osoby-niepelnosprawnej-edycja-2022 [dostęp: 11.10.2021].
gov.pl (2023), Załącznik nr 8 do Programu Ministra Rodziny i Polityki Społecznej Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” – edycja 2023 [DOC, PDF], https://www.gov.pl/attach ment/26708518-1bf9-45ed-828c-dde863d2c26d [dostęp: 05.08.2023].
isap.sejm.gov.pl (2012), Dz. U. z 2012 r., poz. 1169, [DOC, PDF], https://isap.sejm.gov. pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20120001169/O/D20121169.pdf [dostęp: 05.08.2023].
jakiwniosek.pl (2023), Program Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej Gdańsk 2023 – warunki, informacje jak załatwić i karta zgłoszenia, [DOC, PDF], https://jakiwniosek.pl/ wnioski/zdrowie/asystent-osoby-niepelnosprawnej/gdansk [dostęp: 06.07.2023].
niepelnosprawni.gov.pl (2019), Plan działania na rzecz wsparcia osób niepełnosprawnych, https://niepelnosprawni.gov.pl/a,1126,plan-dzialania-na-rzecz-wsparcia-osob-niepel nosprawnych [dostęp: 09.08.2023].
niepelnosprawni.gov.pl, https://niepelnosprawni.gov.pl/index.php?c=page&id=78& print=1 [dostęp: 05.08.2023].
niepelnosprawni.pl (2021), Kiedy i dla kogo asystent?, http://www.niepelnosprawni.pl/ ledge/x/1813314;jsessionid=6760B3E7C6F33B05E41A580359563671 [dostęp: 13.08.2023].
www.gov.pl (2018), Jakie wsparcie dla niepełnosprawnych?, https://www.gov.pl/web/rodzina/ jakie-wsparcie-dla-niepelnosprawnych [dostęp: 05.08.2023].
