Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweTrener pracy w procesie wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną: możliwości i wyzwania na podstawie projektów zatrudnienia wspomaganego
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2025.53.06%20Słowa kluczowe:
trener pracy, osoba z niepełnosprawnością intelektualną, zatrudnienie wspomagane, rynek pracy, niepełnosprawnośćAbstrakt
W artykule jest przedstawiono zawód trenera pracy działającego na rzecz osób z niepełnosprawnością intelektualną w Polsce. Ukazuje on teoretyczne aspekty związane z zatrudnieniem osób z niepełnosprawnością intelektualną na otwartym runku pracy. Przybliżono działanie projektu „Centrum Doradztwa Zawodowego Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną - Centrum Dzwoni” realizowanego przez Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną. Na podstawie literatury, a także własnych doświadczeń zawodowych, zaprezentowano charakterystykę wsparcia trenera pracy, a także opisano możliwości i wyzwania ilustrujące specyfikę funkcjonowania tego zawodu.
Downloads
Bibliografia
Bałtowska-Jucha M., Głaz-Skirzyńska M. (2013), Raport z badania funkcjonujących modeli świadczenia usług przez trenera pracy, Millward Brown S.A., Wyd. Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych, Warszawa, https://www.pfron.org.pl/fileadmin/Publikacje_UE/ Trener_pracy/6104_raport_z badania.pdf [dostęp: 27.10.2024].
Biesiada K. (2017), Dziesięć lat doświadczeń w aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami na przykładzie działań Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych, ich Rodzin i Przyjaciół „Ognisko [w:] B. Trochimiak, M Wolan-Nowakowska (red.), Zatrudnienie wspomagane szansą na samodzielność osób z niepełnosprawnością, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa.
Biuletyn Informacji Publicznej RPO (2013.06.13), Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/konwencja-onz-o-prawach-osob- niepelnosprawnych.
Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych (2024.01.16), Rynek pracy, https://niepelnosprawni.gov.pl/p,80,rynek-pracy.
Ciosmak N. (2024), Rozwój innowacji społecznych na przykładzie Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualna Koło w Gdańsku, praca magisterska pod kierunkiem dr hab. Marii Urbaniec, prof. UEK, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków.
Cytowska B. (2012), Trudne drogi adaptacji. Wątki emancypacyjne w analizie sytuacji dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną we współczesnym społeczeństwie polskim, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Cytowska B. (2023), Znaczenie pracy zawodowej w życiu dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną w opinii ich rodziców, Wychowanie w Rodzinie, t. XXX, 4/2023, Wydawnictwo Naukowe EDUsfera, Wrocław.
Dziurla R. (2015), Model zatrudnienia wspomaganego osób niewidomych i słabowidzących. Zatrudnienie wspomagane — prawdziwa praca. Podręcznik wdrażania, ISBN 978-83-940878-2-1, Olsztyn.
Fundacja Heros (2024), Realizacja projektu pn. Zatrudnienie wspomagane szansą na pracę, https://www .fundacja heros.org/aktualne_projekty/realizacja-projektu-pn-zatrudnienie-wspomagane-szansa-na-prace/ [dostęp: 19.11.2024].
Kaca K., Wozniak P. (2015), Wytyczne dotyczące świadczenia usług przez trenera pracy. Zestaw III Zestaw narzedzi do monitorowania i zarządzania pracą trenera pracy, Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych, Warszawa.
Kławsiuć-Zduńczyk A., Mechuła E. (2017), Zatrudnienie wspomagane jako forma aktywizacji osób z niepełnosprawnością, Bezpieczeństwo Pracy: nauka i praktyka, t. 10, Centralny Instytut Ochrony Pracy — Państwowy Instytut Badawczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Korgul K. Witczak J., Święcicki L. (2024), AI na polskim rynku pracy, Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
Matczak M., Zalasiński T., Najbuk P. (2013), Raport z analizy systemu prawnego i zakresu możliwości wprowadzenia w nim zmian w kontekście mainstreamingu produktu w ramach projektu „trener pracy jako sposób na zwiększenie zatrudnienia osób niepełnosprawnych, Kancelaria Domański Zakrzewski Palinka sp.k, Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych, Warszawa.
Państwowa Inspekcja Pracy (2023), Zatrudnianie osób niepełnosprawnych, https://www.pip. gov.pl/dla-sluzb-bhp/porady-prawne/zatrudnianie-osob-niepelnosprawnych [dostęp: 16.11.2024].
PFRON (2024.08.07), Raport Końcowy badania potrzeb osób niepełnosprawnych w Polsce, Instytut Badawczy IPC sp. z 0.0., Grupa WW sp. z 0.0, Warszawa https:/Avww.pfron.org. pl/fileadmin/Badania_i_analizy/2024/2024-08-07_Raport_koncowy/Raport_koncowy_ Badanie_potrzeb_ON_w_Polsce_2024.pdf.
Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną (2022.04.22), Podsumowanie pracy Centrum Dzwoni w okresie kwiecień 2021-marzec 2022), httpsy/psoni. org:pV/podsumowanie-pracy-centrum-dzwoni-w-okresie-kwiecien-2021-marzec-202/.
Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną Koło w Gdańsku (2024.11.20), Biuro Integracji Zawodowej Osób Niepełnosprawnych, https://psoni.gda.plbizony.
Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną Zarząd Główny (2023.08.10), Centrum Doradztwa Zawodowego i Wspierania Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną — Centrum Dzwoni V, https://psoni.org.pl/projekty/ centrum-doradztwa-zawodowego-i-wspierania-osob-z-niepelnosprawnoscia-intelektualna-centrum-dzwoni-v/.
Prysak D. (2020), Nienasycona dorosłość osób z niepełnosprawnością intelektualną [w:] PAREZJA, Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN, t. XIV, 2, https://repozytorium.uwb.edu.pljspui/bitstreany11320/11452/1/ Parezja_2_2020_D_Prysak_Nienasycona_doros%C5% 82osc.pdf.
Radio Gdańsk (2023.06.20), Wsparcie trenera pracy to szansa na pracę dla osób z niepełnosprawnością, https:/radiogdansk.pl/audycje/wiecej-serca-i-mniej-barier/2023/06/20/wsparcie- trenera-pracy-to-szansa-na-prace-dla-osob-z-niepelnosprawnoscia/.
Szcześniak M., Wołowicz-Ruszkowska A. (2016), Raport z ewaluacji projektu »Kompleksowa aktywizacja społeczna i zawodowa osób z niepełnosprawnością intelektualną realizowanego w okresie od 01.04.2015 roku do 31.03.2016 roku, PCM Studio Marcin Szcześniak, Agnieszka Wołowicz-Ruszkowska, PSONI, Warszawa.
Śladkowska A. (2022.11.22), Ciekawe zawody: Czym zajmuje się trener pracy?, https://praca. trojmiasto.pl/Ciekawe-zawody-Czym-zajmuje-sie-trener-pracy-n172556.html.
Wiater E., Przewoznik M. (2017), Zatrudnienie wspomagane. Stan obecny — perspektywy [w:] B. Trochimiak, M Wolan-Nowakowska (red.), Zatrudnienie wspomagane szansą na samodzielność osób z niepełnosprawnością, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa.
Trochimiak B, Wolan-Nowakowska M. (red) (2017), Zatrudnienie wspomagane szansą na samodzielność osób z niepełnosprawnością, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa.
Wasilewska N., Nosal P. (2016), Niepełnosprawny jako pracujący w systemie ekonomii społecznej [w:] J. Niedbalski, E. Zakrzewska-Manterys (red.), Samodzielni, zaradni, niezależni. Ludzie niepełnosprawni w systemie polityki, pracy i edukacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Wolska D. (2011), Wpływ prawidłowego przystosowania społecznego na jakość życia osób doro- słych z niepełnosprawnością intelektualną [w:] B. Cytowska (red.), Dorośli z niepełno- sprawnością intelektualną w labiryntach codzienności. Analiza badań — krytyka podejść — pro- pozycje rozwiązań, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Wolska D. (2019), Osoba z niepełnosprawnością intelektualną na otwartym rynku pracy — możliwości i ograniczenia [w:] P. Majewicz, D. Wolska, Osoba z niepełnosprawnością intelektualną na otwartym rynku pracy, Wydawnictwo UP, Kraków.
World Health Organizatrion (2009), Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF), Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia.
Woynarowska A. (2020), Niepełnosprawność intelektualna i praca. Gra w/o emancypację, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Zakrzewska M. (2021), Aktywność zawodowa a jakość życia dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną [w:] B.E. Abramowska, K. Podhajska (red.), Wyniki Badań Naukowych, Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną, Warszawa.
Żółkowska T. (2011), Normalizacja — niedokończona teoria praktyki, Niepełnosprawność, 5, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, https:/bazhum.muzhp.pl/media/files/Niepelno-sprawnosc/Niepelnosprawnosc-12011-t-n5/Nie pelnosprawnosc-r2011-t-n5-585- 93/Nie pelnosprawnosc-r2011-t-n5-s85-93.pdf.
Żyta A. (2018), Samostanowienie z perspektywy dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną i ich rodziców, Człowiek - Niepełnosprawność — Społeczeństwo, 4, Warszawa.
Źródła internetowe
Polska Federacja Zatrudnienia Wspomaganego (2025.02.24), https:/pfzw.pl/o-zatrudnieniu-wspomaganyny.
Polska Unia Zatrudnienia Wspomaganego (2025.02.24), http//www.puzw.plportal/ index.php/homepage/cele-puzw.
