Academic Scientific JournalsForms of support for people with disabilities in Poland on the example of the profession of personal assistant for people with intellectual disability
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2023.51.11Keywords:
personal assistant, intellectual disability, support, assistantship, supporting autonomyAbstract
The aim of the article is to present the subject of personal assistantship for people with intellectual disabilities in the territory of the Republic of Poland. This work shows the theoretical perspective of intellectual disability, referring to the currently accepted model of disability. Systemic solutions within which support for people with intellectual disabilities in Poland are provided were also presented. Particular attention was paid to indication projects of personal assistance services for people with disabilities, along with an outline of the "Personal Assistant for a Disabled Person" project. The characteristics and role of the profession of a personal assistant to people with disabilities were presented, with particular emphasis on the needs of people with intellectual disabilities. The analysis was based on the literature and our own professional experience resulting from many years of work as a personal assistant to people with intellectual disabilities.
Downloads
References
Błaszczak-Banasiak A., Majdzińska K, Zima-Parjaszewska M. (2016), Dostęp osób z niepełnosprawnościami do wymiaru sprawiedliwości. Analiza i zalecenia, Zasada równego traktowania. Prawo i praktyka, nr 21.
Ciechomska M., Gruczek J., Khisamutdinova V., Lejzerowicz M., Popowska K., Posielężna A. (2021), Disability studies: Perspektywa interdyscyplinarna i kierunek studiów, Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo CNS nr 1(51), Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Cierpiałkowska T. (2019), Poza granice niepełnosprawności. Transgresja: uwarunkowania – mechanizmy – efekty w (re)konstrukcjach autobiograficznych osób bez barier, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Departament Pracy, Spraw Społecznych i Rodziny (2022), Usługi asystenta osobistego jako wsparcie społeczne osób niepełnosprawnych, Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa, www.nik.gov.pl.
Girimaji S.Ch., Pradeep V.A.J. (2018), Intellectual Disability in International Classification of Diseases-11. A Developmental Perspective, Indian Journal of Social Psychiatry, 34, 1, Wolters Kluwer – Medknow, https://journals.lww.com/ijsp/fulltext/2018/34001/intel lectual_disability_in_international.12.aspx.
Grotowska-Leder J., Faliszek K. (2005), Społeczna ekskluzja i inkluzja. Diagnoza – uwarunkowania – kierunki działań, „Akapit”, Toruń, 28–29.
Hebel K., Bieniaszewski L. (2008), Wsparcie społeczne i pomoc instytucjonalna dla osób niepełnosprawnych po udarze mózgu, Forum Medycyny Rodzinnej, 2, 1: 77.
Janocha J. (2017), Kwalifikacje, umiejętności i wiedza asystenta osoby z niepełnosprawnością intelektualną [w:] M. Zima-Parjaszewska, B.E. Abramowska (red.), Asystent osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Poradnik metodyczny dla profesjonalistów, Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną, Warszawa.
Kawczyńska-Butrym Z. (2000), Elementy socjologii dla pielęgniarek, Lublin.
Leszczyńska-Rejchert E., Kantowicz (red.) (2012), Stereotypy a starość i niepełnosprawność, Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”, Toruń, 18.
Mellibruda J. (1986), Ja – ty – my. Psychologiczne możliwości ulepszania kontaktów międzyludzkich, Nasza Księgarnia, Warszawa, 238.
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej (2022), „Program „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” – edycja 2023”, Warszawa [dostęp: październik 2022].
Mirewska E. (2010), Miejsce asystenta osoby niepełnosprawnej w systemie pomocy społecznej [w:] A. Żakiewicz (red.), Asystent osoby niepełnosprawnej. Nowy zawód i nowa usługa systemu pomocy społecznej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, 23.
Mituś M. (2017), Systemowe wsparcie osób z niepełnosprawnością intelektualną i ich rodzin w niezależnym, włączającym życiu [w:] M. Zima-Parjaszewska, B.E. Abramowska (red.), Asystent osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Poradnik metodyczny dla profesjonalistów, Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną, Warszawa.
Pisula E. (2008), Dorosłość osób z niepełnosprawnością intelektualną – szanse i zagrożenia, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Upośledzonych Umysłowo, Warszawa.
Podymna K. (2020), Wsparcie osób z niepełnosprawnością intelektualną na przykładzie mieszkalnictwa wspomaganego, PAREZJA, 14, 2, Katowice, https://repozytorium.uwb.edu.pl/ jspui/bitstream/11320/11462/1/Parezja_2_2020_K_Podyma_Wsparcie_osob_z_niepel nosprawnoscia_intelektualna.pdf.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach z dnia 7 lutego 2012 r. (Dz. U., poz. 184).
Serafin D. (2021), Niewidzialna kobiecość kobiet z niepełnosprawnością intelektualną: fenomenograficzne rekonstrukcje nauczycielskich narracji, Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, 43, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Sokołowska A. (2019), Korzyści i straty z asystentury osobom z niepełnosprawnością intelektualną w L’Arche w oczach asystentów poznańskiej wspólnoty, Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania, 2(31): 122–163.
Trafiałek E. (2008), Kształcenie asystentów osób niepełnosprawnych [w:] L. Frąckiewicz (red.), Przeciw wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych, IPiSS, Warszawa, 179.
Tylewska-Nowak B. (2011), Wypełnianie zadań rozwojowych przez osoby dorosłe z umiarkowaną i znaczną niepełnosprawnością intelektualną [w:] B. Cytowska (red.), Dorośli z niepełnosprawnością intelektualną w labiryntach codzienności. Analiza badań – krytyka podejść – propozycje rozwiązań, Wydawnictwo Adam Marszalek, Toruń, 38.
Włodarczyk-Raczek M. (2017), Program Asystent Osoby Niepełnosprawnej [w:] M. Zima-Parjaszewska, B.E. Abramowska (red.), Asystent osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Poradnik metodyczny dla profesjonalistów, Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością, Warszawa.
Wołowicz-Ruszkowska A. (2017), Niepełnosprawność intelektualna w ujęciu psychospołecznym. Aktualny stan wiedzy [w:] M. Zima-Parjaszewska, B.E. Abramowska (red.), Asystent osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Poradnik metodyczny dla profesjonalistów, Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną, Warszawa.
Netografia
Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych (2021), Program Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej – edycja 2022, https://niepelnosprawni.gov.pl/a,1295, program-asystent-osobisty-osoby-niepelnosprawnej-edycja-2022 [dostęp: 11.10.2021].
gov.pl (2023), Załącznik nr 8 do Programu Ministra Rodziny i Polityki Społecznej Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” – edycja 2023 [DOC, PDF], https://www.gov.pl/attach ment/26708518-1bf9-45ed-828c-dde863d2c26d [dostęp: 05.08.2023].
isap.sejm.gov.pl (2012), Dz. U. z 2012 r., poz. 1169, [DOC, PDF], https://isap.sejm.gov. pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20120001169/O/D20121169.pdf [dostęp: 05.08.2023].
jakiwniosek.pl (2023), Program Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej Gdańsk 2023 – warunki, informacje jak załatwić i karta zgłoszenia, [DOC, PDF], https://jakiwniosek.pl/ wnioski/zdrowie/asystent-osoby-niepelnosprawnej/gdansk [dostęp: 06.07.2023].
niepelnosprawni.gov.pl (2019), Plan działania na rzecz wsparcia osób niepełnosprawnych, https://niepelnosprawni.gov.pl/a,1126,plan-dzialania-na-rzecz-wsparcia-osob-niepel nosprawnych [dostęp: 09.08.2023].
niepelnosprawni.gov.pl, https://niepelnosprawni.gov.pl/index.php?c=page&id=78& print=1 [dostęp: 05.08.2023].
niepelnosprawni.pl (2021), Kiedy i dla kogo asystent?, http://www.niepelnosprawni.pl/ ledge/x/1813314;jsessionid=6760B3E7C6F33B05E41A580359563671 [dostęp: 13.08.2023].
www.gov.pl (2018), Jakie wsparcie dla niepełnosprawnych?, https://www.gov.pl/web/rodzina/ jakie-wsparcie-dla-niepelnosprawnych [dostęp: 05.08.2023].
