Academic Scientific JournalsJob coach in the process of supporting people with intellectual disabilities: opportunities and challenges based on supported employment projects
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2025.53.06Keywords:
job coach, person with intellectual disabilities, supported employment, labor market, disabilityAbstract
The aim of the article is to present the profession of a job coach working for people with intellectual disabilities in Poland. This publication presents theoretical aspects related to the employment of people with intellectual disabilities on the open labor market. It presents the operation of the project "Career Counseling Center for People with Intellectual Disabilities - Centrum Dzwoni” implemented by the Polish Association for People with Intellectual Disabilities. Based on literature, as well as own professional experience, the characteristics of job coach support are presented, and the possibilities and challenges illustrating the specificity of the functioning of this profession are described.
Downloads
References
Bałtowska-Jucha M., Głaz-Skirzyńska M. (2013), Raport z badania funkcjonujących modeli świadczenia usług przez trenera pracy, Millward Brown S.A., Wyd. Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych, Warszawa, https://www.pfron.org.pl/fileadmin/Publikacje_UE/ Trener_pracy/6104_raport_z badania.pdf [dostęp: 27.10.2024].
Biesiada K. (2017), Dziesięć lat doświadczeń w aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami na przykładzie działań Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych, ich Rodzin i Przyjaciół „Ognisko [w:] B. Trochimiak, M Wolan-Nowakowska (red.), Zatrudnienie wspomagane szansą na samodzielność osób z niepełnosprawnością, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa.
Biuletyn Informacji Publicznej RPO (2013.06.13), Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/konwencja-onz-o-prawach-osob- niepelnosprawnych.
Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych (2024.01.16), Rynek pracy, https://niepelnosprawni.gov.pl/p,80,rynek-pracy.
Ciosmak N. (2024), Rozwój innowacji społecznych na przykładzie Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualna Koło w Gdańsku, praca magisterska pod kierunkiem dr hab. Marii Urbaniec, prof. UEK, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków.
Cytowska B. (2012), Trudne drogi adaptacji. Wątki emancypacyjne w analizie sytuacji dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną we współczesnym społeczeństwie polskim, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Cytowska B. (2023), Znaczenie pracy zawodowej w życiu dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną w opinii ich rodziców, Wychowanie w Rodzinie, t. XXX, 4/2023, Wydawnictwo Naukowe EDUsfera, Wrocław.
Dziurla R. (2015), Model zatrudnienia wspomaganego osób niewidomych i słabowidzących. Zatrudnienie wspomagane — prawdziwa praca. Podręcznik wdrażania, ISBN 978-83-940878-2-1, Olsztyn.
Fundacja Heros (2024), Realizacja projektu pn. Zatrudnienie wspomagane szansą na pracę, https://www .fundacja heros.org/aktualne_projekty/realizacja-projektu-pn-zatrudnienie-wspomagane-szansa-na-prace/ [dostęp: 19.11.2024].
Kaca K., Wozniak P. (2015), Wytyczne dotyczące świadczenia usług przez trenera pracy. Zestaw III Zestaw narzedzi do monitorowania i zarządzania pracą trenera pracy, Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych, Warszawa.
Kławsiuć-Zduńczyk A., Mechuła E. (2017), Zatrudnienie wspomagane jako forma aktywizacji osób z niepełnosprawnością, Bezpieczeństwo Pracy: nauka i praktyka, t. 10, Centralny Instytut Ochrony Pracy — Państwowy Instytut Badawczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Korgul K. Witczak J., Święcicki L. (2024), AI na polskim rynku pracy, Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
Matczak M., Zalasiński T., Najbuk P. (2013), Raport z analizy systemu prawnego i zakresu możliwości wprowadzenia w nim zmian w kontekście mainstreamingu produktu w ramach projektu „trener pracy jako sposób na zwiększenie zatrudnienia osób niepełnosprawnych, Kancelaria Domański Zakrzewski Palinka sp.k, Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych, Warszawa.
Państwowa Inspekcja Pracy (2023), Zatrudnianie osób niepełnosprawnych, https://www.pip. gov.pl/dla-sluzb-bhp/porady-prawne/zatrudnianie-osob-niepelnosprawnych [dostęp: 16.11.2024].
PFRON (2024.08.07), Raport Końcowy badania potrzeb osób niepełnosprawnych w Polsce, Instytut Badawczy IPC sp. z 0.0., Grupa WW sp. z 0.0, Warszawa https:/Avww.pfron.org. pl/fileadmin/Badania_i_analizy/2024/2024-08-07_Raport_koncowy/Raport_koncowy_ Badanie_potrzeb_ON_w_Polsce_2024.pdf.
Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną (2022.04.22), Podsumowanie pracy Centrum Dzwoni w okresie kwiecień 2021-marzec 2022), httpsy/psoni. org:pV/podsumowanie-pracy-centrum-dzwoni-w-okresie-kwiecien-2021-marzec-202/.
Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną Koło w Gdańsku (2024.11.20), Biuro Integracji Zawodowej Osób Niepełnosprawnych, https://psoni.gda.plbizony.
Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną Zarząd Główny (2023.08.10), Centrum Doradztwa Zawodowego i Wspierania Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną — Centrum Dzwoni V, https://psoni.org.pl/projekty/ centrum-doradztwa-zawodowego-i-wspierania-osob-z-niepelnosprawnoscia-intelektualna-centrum-dzwoni-v/.
Prysak D. (2020), Nienasycona dorosłość osób z niepełnosprawnością intelektualną [w:] PAREZJA, Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN, t. XIV, 2, https://repozytorium.uwb.edu.pljspui/bitstreany11320/11452/1/ Parezja_2_2020_D_Prysak_Nienasycona_doros%C5% 82osc.pdf.
Radio Gdańsk (2023.06.20), Wsparcie trenera pracy to szansa na pracę dla osób z niepełnosprawnością, https:/radiogdansk.pl/audycje/wiecej-serca-i-mniej-barier/2023/06/20/wsparcie- trenera-pracy-to-szansa-na-prace-dla-osob-z-niepelnosprawnoscia/.
Szcześniak M., Wołowicz-Ruszkowska A. (2016), Raport z ewaluacji projektu »Kompleksowa aktywizacja społeczna i zawodowa osób z niepełnosprawnością intelektualną realizowanego w okresie od 01.04.2015 roku do 31.03.2016 roku, PCM Studio Marcin Szcześniak, Agnieszka Wołowicz-Ruszkowska, PSONI, Warszawa.
Śladkowska A. (2022.11.22), Ciekawe zawody: Czym zajmuje się trener pracy?, https://praca. trojmiasto.pl/Ciekawe-zawody-Czym-zajmuje-sie-trener-pracy-n172556.html.
Wiater E., Przewoznik M. (2017), Zatrudnienie wspomagane. Stan obecny — perspektywy [w:] B. Trochimiak, M Wolan-Nowakowska (red.), Zatrudnienie wspomagane szansą na samodzielność osób z niepełnosprawnością, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa.
Trochimiak B, Wolan-Nowakowska M. (red) (2017), Zatrudnienie wspomagane szansą na samodzielność osób z niepełnosprawnością, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa.
Wasilewska N., Nosal P. (2016), Niepełnosprawny jako pracujący w systemie ekonomii społecznej [w:] J. Niedbalski, E. Zakrzewska-Manterys (red.), Samodzielni, zaradni, niezależni. Ludzie niepełnosprawni w systemie polityki, pracy i edukacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Wolska D. (2011), Wpływ prawidłowego przystosowania społecznego na jakość życia osób doro- słych z niepełnosprawnością intelektualną [w:] B. Cytowska (red.), Dorośli z niepełno- sprawnością intelektualną w labiryntach codzienności. Analiza badań — krytyka podejść — pro- pozycje rozwiązań, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Wolska D. (2019), Osoba z niepełnosprawnością intelektualną na otwartym rynku pracy — możliwości i ograniczenia [w:] P. Majewicz, D. Wolska, Osoba z niepełnosprawnością intelektualną na otwartym rynku pracy, Wydawnictwo UP, Kraków.
World Health Organizatrion (2009), Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF), Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia.
Woynarowska A. (2020), Niepełnosprawność intelektualna i praca. Gra w/o emancypację, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Zakrzewska M. (2021), Aktywność zawodowa a jakość życia dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną [w:] B.E. Abramowska, K. Podhajska (red.), Wyniki Badań Naukowych, Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną, Warszawa.
Żółkowska T. (2011), Normalizacja — niedokończona teoria praktyki, Niepełnosprawność, 5, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, https:/bazhum.muzhp.pl/media/files/Niepelno-sprawnosc/Niepelnosprawnosc-12011-t-n5/Nie pelnosprawnosc-r2011-t-n5-585- 93/Nie pelnosprawnosc-r2011-t-n5-s85-93.pdf.
Żyta A. (2018), Samostanowienie z perspektywy dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną i ich rodziców, Człowiek - Niepełnosprawność — Społeczeństwo, 4, Warszawa.
Źródła internetowe
Polska Federacja Zatrudnienia Wspomaganego (2025.02.24), https:/pfzw.pl/o-zatrudnieniu-wspomaganyny.
Polska Unia Zatrudnienia Wspomaganego (2025.02.24), http//www.puzw.plportal/ index.php/homepage/cele-puzw.
