Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweOsoby z niepełnosprawnością wzrokową na chronionym i otwartym rynku pracy – niektóre uwarunkowania
Słowa kluczowe:
niepełnosprawność wzrokowa, chroniony rynek pracy, otwarty rynek pracy, uwarunkowania socjodemograficzne, medyczne, osobowościowe, społeczneAbstrakt
Literatura przedmiotu zasobna jest w opracowania teoretyczne prezentujące podstawowe modele zatrudnienia osób z niepełnosprawnością wzrokową, tj. chroniony i otwarty rynek pracy. Jednak niewiele eksploracji, zwłaszcza o charakterze porównawczym, poświęcono szeroko pojętemu funkcjonowaniu osób niewidomych i słabowidzących w obu środowiskach. Mając to na względzie podjęto badania zmierzające do określenia uwarunkowań pełnienia roli zawodowej przez osoby z niepełnosprawnością wzrokową w warunkach chronionych i środowisku otwartym. Uwzględniono zmienne socjodemograficzne, medyczne, osobowościowe i społeczne. Dążąc do zrealizowania określonego celu zastosowano Skalę Samooceny W.H. Fittsa, Kwestionariusz Nadziei Podstawowej J. Trzebińskiego i M. Zięby, Kwestionariusz Wsparcia Społecznego J.S. Norbeck oraz ankietę. Badaniami objęto 98 osób niewidomych i słabowidzących, w tym 55 zatrudnionych na chronionym rynku pracy i 43 zatrudnione na otwartym rynku pracy. Ustalono, iż pomiędzy badanymi zarysowało się więcej podobieństw niż różnic, co może świadczyć o olbrzymim potencjale, jakim dysponują.
Downloads
Bibliografia
Becker-Pestka D. (2012), Aktywizacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych – problemy i wyzwania, Colloquium, 4: 29–50.
Capella-McDonnall M.E. (2005), Predictors of competitive employment for blind and visually impaired consumers of vocational rehabilitation services, Journal of Visual Impairment & Blindness, 99 (5): 303–315.
Capella-McDonnall M.E., Crudden A. (2009), Factors affecting the successful employment of transition-age youths with visual impairments, Journal of Visual Impairment & Blindness, 103 (6): 329–341.
Cimarolli V.R., Wang S. (2006), Differences in social support among employed and unemployed adults who are visually impaired, Journal of Visual Impairment & Blindness, 100: 545-556.
Darensbourg B.L. (2013), Predictors of competitive employment of VR consumers with blindness or visual impairments, Journal of Vocational Rehabilitations, 38: 29–34.
Golub D.B. (2006), A model of successful work experiences for employers who are visually impaired: the results of a study, Journal of Visual Impairment & Blindness, 100 (12): 715–725.
Grablewski K. (2019), Osoby z niepełnosprawnościami na rynku pracy, Zeszyty Studenckie „Nasze Studia”, 9: 109–121.
Jang Y., Wang Y.-T., Lin M.-H., Shih K.J. (2013), Predictors of employment outcomes for people with visual impairment in Taiwan: the contribution of disability employment services, Journal of Visual Impairment & Blindness, 107 (6): 469–480.
Jankowska M. (2013), Postawy rodzicielskie a poziom nadziei podstawowej i religijność personalna/apersonalna u młodych dorosłych, Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 3 (15): 130–157.
Kirenko J. (2002), Wsparcie społeczne osób z niepełnosprawnością, Wydawnictwo WSUPiZ, Ryki.
Kirenko J., Sarzyńska E. (2010), Bezrobocie – niepełnosprawność – potrzeby, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Kobus-Ostrowska D. (2018), Aktywizacja zawodowa osób z niepełnosprawnością. Aspekty ekonomiczne i społeczne, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
La Grow S.J. (2004), Factors that affect the employment status of working-age adults with visual impairments in New Zealand, Journal of Visual Impairment & Blindness, 98 (9): 546–560.
Lee I.S., Park S.K. (2008), Employment status and predictors among people with visual impairments in South Korea: results of a National Survey, Journal of Visual Impairment & Blindness, 102: 147–159.
Lopez-Justica M.D., Nieto-Cordoba I. (2006), The self-concept of Spanish young adults with retinitis pigmentosa, Journal of Visual Impairments & Blindness, 100 (6): 366–370.
Majewski T. (2006), Praca zawodowa – ważny wyznacznik jakości życia osób niepełnosprawnych (polityka Unii Europejskiej wobec zatrudnienia osób niepełnosprawnych) [w:] Z. Palak (red.), Jakość życia osób niepełnosprawnych i nieprzystosowanych społecznie, Wydawnictwo UMCS, Lublin, 51–55.
Majewski T. (2011), Wsparcie osób niewidomych na rynku pracy II – podręcznik dobrych praktyk, Wydawnictwo PFRON, Warszawa.
Niedzielski E. (2014), Wybrane problemy zatrudnienia osób niepełnosprawnych, Optimum. Studia Ekonomiczne, 2 (68): 158–166.
Ossowski R., Muszalska M. (2007), Uwarunkowania aktywności zawodowej osób niewidomych i niedowidzących. Psychologiczna analiza problemu [w:] A. Brzezińska, Z. Woźniak, K. Maj (red.), Osoby z ograniczoną sprawnością na rynku pracy, Wydawnictwo WSPS, Warszawa, 149–176.
Pietrowiak K. (2019), Świat po omacku. Etnograficzne studium (nie)widzenia i (nie)sprawności, Wydawnictwo UMK, Toruń.
Piocha S., Nadolna S. (2009), Zatrudnienie osób niepełnosprawnych jako forma rehabilitacji zawodowej, Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej, 13: 127–140.
Sękowski T. (2001), Psychologiczne aspekty rehabilitacji zawodowej osób niewidomych zatrudnionych w warunkach pełnej i częściowej integracji, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Shaw A., Gold D., Wolffe K. (2007), Employment-related experiences of youths who are visually impaired: how are those youths faring? Journal of Visual Impairment & Blindness, 101 (1): 7–21.
Sozańska D. (2013), Osoby niepełnosprawne na rynku pracy, Labor et Educatio, 1: 153–166.
Szczupał B. (2012), Praca i zatrudnienie – potwierdzenie egzystencji i terapia osób z niepełnosprawnością [w:] J. Żbikowski, D. Dąbrowski, M. Kuźmicki (red.), Problemy aktywności zawodowej osób z niepełnosprawnością zamieszkałych na obszarach wiejskich, Wydawnictwo PSW, Biała Podlaska, 101–120.
Świerżewska D. (2010), Satysfakcja z życia aktywnych i nieaktywnych osób po 60. roku życia, Psychologia Rozwojowa, 15 (2): 89–99.
Trzebiński J., Zięba M. (2003), Kwestionariusz Nadziei Podstawowej – BHI – 12, Wydawnictwo PTP, Warszawa.
Waszkowski H. (2018), Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób z niepełnosprawnością w spółdzielczych formach gospodarowania, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
