Uniwersyteckie Czasopisma NaukowePrzeoczony dyskurs, czyli rzecz o konstruktywizmie i (z)marnowanych szansach oceniania wczesnoszkolnego
DOI:
https://doi.org/10.26881/pwe.2020.51.11Słowa kluczowe:
konstruktywizm, ocenianie wczesnoszkolne, funkcje oceniania, ocena opisowa, ocenianie bieżące, ocenianie kształtująceAbstrakt
The aim of the paper is to reconstruct the (un)used chances which are generated for early education assessment by the constructive paradigm. In my reflections I take into account two complex and interpermeating perspectives: the premises of educational theory and educational practice. I order the area of reflection thus created by means of the assessment categories present in the language of practicalised didactics and colloquial assessment discourses. The analysis of declared assumptions, tacitly adopted or overlooked in various concepts and solutions, leads to the conclusion that in early education assessment constructivism is not so much an overlooked discourse, but distorted by normative convictions and educational practices.
Downloads
Bibliografia
Altszuler I. (1960), Badania nad funkcją oceny szkolnej. Warszawa, PZWS.
Bereźnicki F. (2007), Dydaktyka kształcenia ogólnego. Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Black P., Harrison Ch., Lee C., Marshall B., Wiliam D. (2006), Jak oceniać, aby uczyć. Warszawa, CEO.
Black P.J., Wiliam D. (1998), Inside the Black Box: Raising Standards through Classroom Assessment. „The Phi Delta Kappan”, 2(80).
Black P., Wiliam D. (2009), Developing the theory of formative assessment. „Educational Assessment, Evaluation and Accountability”, 21(1).
Brookhart S. (1993), Teachers Grading Practices: Meaning and Values. „Journal of Educational Measurement”, 2(30).
Brookhart S. (2003), Developing Measurement Theory for Classroom Assessment Purposes and Uses. „Educational Measurement, Issues and Practice”, 4(22).
Cackowska M., Winiarz A. (2003), Kształcenie wczesnoszkolne. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku. T. 2. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Ćwikła E. (2019), Oczekiwania szkolne wyrażone w świadectwach uczniów kończących klasę trzecią szkoły podstawowej. „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 8.
Dann R. (2014), Assessment as learning: blurring the boundaries of assessment and learning for theory, policy and practice. „Assessment in Education: Principles, Policy & Practice”, 2(21).
Dolata R., Sitek M. (red.) (2015), Raport o stanie edukacji 2014. Egzaminy zewnętrzne w polityce i praktyce edukacyjnej. Warszawa, IBE.
Earl L. (2007), Assessment – A powerful lever for learning. „Brock Education. A Journal of Educational Research and Practice”, 16(1).
Earl L., Katz S. (2005), Rethinking Classroom Assessment with Purpose in Mind. Winnipeg, Manitoba, Western Northern Canadian Protocol.
Frey B.B. (2014), Modern Classroom Assessment. Los Angeles, SAGE Publications.
Gołębniak B.D. (2003), Egzaminy i ocenianie szkolne. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Pedagogika, Podręcznik akademicki. T. 2. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gołębniak B.D. (2005), Konstruktywizm – moda, „nowa religia” czy tylko/aż interesująca perspektywa poznawcza i dydaktyczna? „Problemy Wczesnej Edukacji”, 1(1).
Klus-Stańska D. (2010), Dydaktyka wobec chaosu pojęć i zdarzeń. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Klus-Stańska D. (red.) (2014), (Anty)edukacja wczesnoszkolna. Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Klus-Stańska D. (2016), Gdy słowa wiodą na manowce. Krótka rzecz o pułapce polskiej metodyki. „Problemy Wczesnej Edukacji”, 2(33).
Klus-Stańska D. (2018), Paradygmaty dydaktyki. Myśleć teorią o praktyce. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Klus-Stańska D., Nowicka M. (2014), Sensy i bezsensy edukacji wczesnoszkolnej. Gdańsk, Harmonia Universalis.
Klus-Stańska D., Szymański M.J., Szymański M.S. (2003), Wstęp. W: D. Klus-Stańska, M.J. Szymański, M.S. Szymański (red.), Renesans(?) nauczania całościowego. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Kopaczyńska I. (2004), Ocenienie szkolne wspierające rozwój ucznia. Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kopaczyńska I. (2009), Ocenianie wczesnoszkolne od behawioryzmu do konstruktywizmu. „Problemy Wczesnej Edukacji”, 1(9).
Liszka K. (2003), Ocena opisowa w edukacji wczesnoszkolnej – problemy metodyczne czy ideologiczne? W: D. Klus-Stańska, M.J. Szymański, M.S. Szymański (red.), Renesans(?) nauczania całościowego. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
McMillan J.H. (2001), Secondary Teachers’ Classroom Assessment and Grading Practices. „Educational Measurement, Issues and Practice”, 1(20).
McMillan J.H. (2003), Understanding and Improving Teachers’ Classroom Assessment Decision Making: Implications for Theory and Practice. „Educational Measurement, Issues and Practice”, 4(22).
Misiorna E., Michalak R. (2011), Ocenianie jako mechanizm wspierania rozwoju dziecka. Mit czy rzeczywistość? W: H. Sowińska (red.), Dziecko w szkolnej rzeczywistości. Założony a rzeczywisty obraz edukacji elementarnej. Poznań, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Moss P.A. (2003), Reconceptualizing Validity for Classroom Assessment. „Educational Measurement, Issues and Practice”, 4(22).
Niemierko B. (1990), Pomiar sprawdzający w dydaktyce. Warszawa, PWN.
Niemierko B. (1997), Między oceną szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki. Wyd. 2 zm. Warszawa, WSiP.
Niemierko B. (2001), Chłodne oblicze egzaminu zewnętrznego. W: B. Niemierko, M.K. Szmigel (red.), Teoria i praktyka oceniania zewnętrznego. Kraków, Polskie Towarzystwo Diagnostyki Edukacyjnej.
Niemierko B. (2002), Ocenianie szkolne bez tajemnic. Warszawa, WSiP.
Niemierko B. (2007), Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki. Warszawa, WAiP.
Niemierko B. (2014), Dwie dekady dojrzewania diagnostyki edukacyjnej w Polsce. „Ruch Pedagogiczny”, 2.
Nowak-Łojewska A. (2009), Pozory oceny opisowej – refleksje na marginesie szkolnej praktyki. „Problemy Wczesnej Edukacji”, 1(9).
Nowicka M. (2009), Ocena opisowa – profesjonalna diagnoza i wsparcie zdolności uczniów czy obszar jałowej biurokracji? „Problemy Wczesnej Edukacji”, 1(9).
Okoń W. (1970), Zarys dydaktyki ogólnej. Wyd. 4. Warszawa, PZWS.
Opłocka U. (2008), Emergencja nauczycielskiej pedagogii oceniania – doniesienie badawcze. W: B. Niemierko, M.K. Szmigel (red.), Uczenie się i egzamin w oczach nauczycieli. Kraków, Polskie Towarzystwo Diagnostyki Edukacyjnej.
Półturzycki J. (1999), Dydaktyka dla nauczycieli. Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Shepard L.A. (2000), The Role of Assessment in a Learning Culture. „Educational Researcher”, 7(29).
Shepard L.A. (2005), Linking Formative Assessment to Scaffolding. „Educational Leadership”, 3(63).
Słownik języka polskiego PWN. https://sjp.pwn.pl/sjp/szukaj/funkcja, 20.10.2020.
Stanowisko Komitetu Psychologii PAN w odniesieniu do inicjatywy „Dziecko bez stopni” (2014), http://www.kompsych.pan.pl/images/Sprawozdania2011-15/2014/Za%C5%82._6._Stanowisko__Komitetu_Psychologii__PAN_w_sprawie___Dziecko_bez_stopni_.pdf, 5.10.2020.
Sterna D. (2006), Ocenianie kształtujące w praktyce. Warszawa, CEO.
Sterna D. (red.) (2015), Uczę w klasach młodszych. Przykłady oceniania rozwojowego w Szkołach Uczących Się. Warszawa, CEO.
Szyling G. (2009a), Ocena opisowa – ocena (nie)możliwa? „Problemy Wczesnej Edukacji”, 1(9).
Szyling G. (2009b), Językiem wymagań? Uwagi na marginesie podstawy programowej edukacji wczesnoszkolnej. „Problemy Wczesnej Edukacji”, nr specjalny.
Szyling G. (2010), Ocenianie kształtujące, czyli o niejednoznaczności. W: B. Niemierko, M.K. Szmigel (red.), Teraźniejszość i przyszłość oceniania szkolnego. Kraków, Polskie Towarzystwo Diagnostyki Edukacyjnej.
Szyling G. (2011), Nauczycielskie praktyki oceniania poza standardami. Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Szyling G. (2013a), Hybrydowy charakter oceny szkolnej we wczesnej edukacji: stan i wyzwania. „Studia Edukacyjne”, 28.
Szyling G. (2013b), Obiektywizm i sprawiedliwość – (nie)wygodne kategorie szkolnego oceniania. W: M. Dudzikowa, K. Knasiecka-Falbierska (red.), Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej. Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Szyling G. (2015), Uczniowskie poczucie sprawstwa a praktyki oceniania we wczesnej edukacji. „Studia Pedagogiczne”, 68.
Szyling G. (2018), Ku różnorodności w ocenianiu szkolnym. Od diagnozy do perspektyw zmiany. W: B. Niemierko, M.K. Szmigel (red.), Wspomaganie rozwoju kompetencji diagnostycznych nauczycieli. Kraków, Polskie Towarzystwo Diagnostyki Edukacyjnej.
Szyling G. (2019), Atrofia nieformalnej diagnostyki edukacyjnej we wczesnej edukacji. Między biernością i przemocą poznawczą w epoce ekspertów. „Problemy Wczesnej Edukacji”, 4(47).
Śliwerska W., Śliwerski B. (2008), Edukacja w wolności. Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Śliwerski B. (2015), O fakultatywności kształcenia dzieci bez stopni. https://sliwerski-pedagog.blogspot.com/2015/01/o-fakultatywnosci-ksztacenia-dzieci-bez.html, 5.10.2020.
Torrance H., Pryor J. (2001), Developing Formative Assessment in the Classroom: using action research to explore and modify theory. „British Educational Research Journal”, 5(27).
Torrance H. (2007), Assessment as learning? How the use of explicit learning objectives, assessment criteria and feedback in post-secondary education and training can come to dominate learning. „Assessment in Education: Principles, Policy & Practice”, 3(14).
Torrance H. (2012), Formative assessment at the crossroads: Conformative, deformative and transformative assessment. „Oxford Review of Education”, 38.
Zalewska E. (2003), Teoretyczne konteksty nauczania zintegrowanego – rekonstrukcja przez powrót do źródeł. W: D. Klus-Stańska, M.J. Szymański, M.S. Szymański (red.), Renesans(?) nauczania całościowego. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Żytko M. (2004), Ocenianie opisowe. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku. T. 3. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Żytko M. (2020), Wczesna edukacja – między standaryzacją a upodmiotowieniem. „Problemy Wczesnej Edukacji”, 2(49).
Akty prawne
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla (…) szkoły policealnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r., poz. 356 ze zm.).
Ustawa z dnia 7 września 1991 o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r., poz. 1327). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200001327/U/D20201327Lj.pdf, 10.11.2020.
Źródła internetowe
www.facebook.com/DzieckoBezStopni, 5.10.2020.
