Uniwersyteckie Czasopisma Naukowe"Skazani na ciężkie norwidy”? Kilka uwag o kulturowych aspektach przekładu poezji Wisławy Szymborskiej na język norweski
DOI:
https://doi.org/10.26881/ss.2019.23.04Słowa kluczowe:
poezja, przekład, Szymborska, kultura, norweskiAbstrakt
The aim of this paper is to discuss selected cultural keywords in the Norwegian translation of Wisława Szymborska’s (1923–2012) poetry. Translators O.M. Selberg and Ch. Kjelstrup used multiple approaches, thanks to which Norwegian readers have a chance to get acquainted with typical Polish phenomena, although often at an expense of the original text. Since the kind of publishing itself – an anthology of translated poetry – indicates the place of Szymborska’s work in the foreign discourse, her published works in Norway, Sweden and Denmark, along with her reception in Norwegian discourse as a Nobel Prize winner, are discussed here as well.
Downloads
Bibliografia
Aarnes, A. (1977). Litterært leksikon begreper og betegnelser. Teori – Kritikk – Historie. Oslo: Kunnskapsforlaget.
Barańczak, S. (1994). Ocalone w tłumaczeniu szkice o warsztacie tłumacza poezji z dołączeniem małej antologii przekładów, Kraków: Wydawnictwo a5.
Baubeta, P.A.O. de. (2007). The Anthology in Portugal. A New Approach to the History of Portuguese Literature in the Twentieth Century. Bern: Peter Lang.
Bikont, A., Szczęsna, J. (2004). Onieśmielenie Wisławy Szymborskiej. Poetka pisze o Czesławie Miłoszu. Wyborcza.pl, 17.01., http://wyborcza.pl/1,75410,1862670.html [dostęp: 15.04.2019].
Bodegård, A. (2003). Wisława – wirówka?. Przekładaniec 1 (10).
Bodegård, A. (2012). A. Bodegard: Szymborska przed moimi tłumaczeniami była znana w Szwecji. Rozm. przepr. D. Nowicka. Nowa Trybuna Opolska, 5.05., https://nto.pl/anders-bodegard-szymborska-przed-moimi-tlumaczeniami-byla-znana-w-szwecji/ar/4495649 [dostęp: 17.11.2018].
Bodegård, A. (2014). Wolę umarłych, bo z nimi nie ma żadnego problemu. Wiadomości ZAiKSu 7.
Boniecki, A. (2015). Abonent chwilowo nieosiągalny. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Borkowska, G. (1991). Kieffer albo zakończenie sporu o obrazy. Teksty drugie 10 (4).
Celebańska, E. (2014). Marek Hlaskos vulgäre Individualästhetik als Übersetzungsproblem. Die kontrastive Translatationsanalyse der Erzählung Ósmy dzien tygodnia und deren deutschen Übersetzung von Vera Cerny. München: GRIN Verlag.
Chojnowski, P. (2005). Zur Strategie und Poetik des Übersetzens: eine Untersuchung der Anthologien zur polnischen Lyrik von Karl Dedecius. Berlin: Frank & Timme.
Currey, M. (2015). Marcel Proust (1871–1922). W: M. Currey. Codzienne rytuały. Jak pracują wielkie umysły. Tłum. A. Napiórska. Warszawa: Wydawnictwo WAB.
Dybdo, T. (1996). Jan Garbarek – det åpne roms estetikk. Oslo: Pax Forlag A/S.
Eßmann, H. (1992). Übersetzungsanthologien: eine Typologie und eine Untersuchung am Beispiel der amerikanischen Versdichtung in deutschsprachigen Anthologien, 1920–1960. Frankfurt am Main/New York: Peter Lang.
Frank, A.P., Eßmann, H. (1990). Translation Anthologies: A Paradigamatic Medium of International Literary Transfer. Amerikastudien 5 (35).
Fyllingsnes, O., Kjelstrup, C. (2013). Ei svært elskverdig dame. Dag og Tid 17.
Gralewicz-Wolny, I. (2014). Poetka i Świat. Studia i szkice o twórczości Wisławy Szymborskiej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Hahn, W. (1913). „Twardowski, der polnische Faust”. Münster: Wilhelm Leppelmann.
Huxley, A. (1989). Filozofia wieczysta. Tłum. J. Prokopiuk, K. Środa. Warszawa: Pusty Obłok.
Januszewska-Skreiberg, J. (2001). Od Ibsena do Twardowskiego. Norwesko-polskie pejzaże kulturalne. Warszawa: Interlibro.
Januszewska-Skreiberg, J. (2011). M. Ułas (red.). Sercem w dwóch krajach. Norwesko-polskie pejzaże kulturalne. Inowrocław: FISO.
Jokiel, M. (2013). Obcość i niekonwencjonalność prozy a przekład. Arno Schmidt i Reinhard Jirgl. Przekładaniec 27.
Kania, I. (1998). Perypetie czerwonego jabłuszka i pięściowego tłuka, czyli garść uwag o przekładach poezji Wisławy Szymborskiej na angielski, niemiecki i francuski. Dekada Literacka 8/9.
Kirkegaard, S., Socrates. (1841). Om Begrebet Ironi med stadigt Hensyn til Socrates. Kjøbenhavn: P.G. Philipsens Forlag.
Kornhauser, J. (2002). Zwyczajne niebo Wisławy Szymborskiej. Kwartalnik Artystyczny 2.
Krysztofiak, M. (2013). Einführung in die Übersetzungskultur. Frankfurt am Main: Peter Lang Edition.
Lebiedziński, H. (1989). Przekładoznawstwo ogólne wobec teorii enroi. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Lothe, J., Refsum, C., Solberg, U. (1997). Litteraturvitenskapelig leksikon. Oslo: Kunnskapsforlaget.
Lukas, K. (2016). Bolesław Leśmian und Bruno Schulz in deutschen Übersetzungen. Übersetzer im Spannungsfeld von Kultur, Individualästhetik und (Sprach-)Philosophie. W: S. Schahadat, Š. Zbytovský (edas.). Übersetzungslandschaften. Themen und Akteure der Literaturübersetzung in Ost- und Mitteleuropa. Bielefeld: Transcript Verlag.
Miłosz, C. (1996). Poezja jako świadomość. W: E. Balcerzan i in., Szymborska. Szkice. Warszawa: Open.
Morken, C. (2015). Fredsbarnet som ble verdensberømt. Sør-Trøndelag. 9.05, https://www.avisa-st.no/nyheter/article10941535.ece [dostęp: 1.12.2018].
Nag, M. (1997). H.E. Aarek (ed.). Tverr-snitt: litteraturhistorie, kulturhistorie, prosalyrikk: festskrift til Martin Nag på 70 års dagen 30. juli 1997. Jørpeland: Kvekerforlaget.
Neuger, L. (1991). Wysławianie Wisławy Szymborskiej – na marginesie przekładów na język szwedzki Andersa Bodegårda. Teksty Drugie 4 (10).
Nilsson, S.A.L. (2012). Kod kulturowy a przekład. Na podstawie wybranych utworów Astrid Lindgren i ich polskich przekładów. Stockholm: Stockholms Universitet.
Nyczek, T. (2000). 22 x Szymborska. Gdańsk: Tower Press.
Ørstavik, H. (2006). Om oversettelse utifra erfaringen av å bli oversatt. Norske Kritikeres Fagtidsskrift.
Pforte, D. (1970). Ein Beitrag zu ihrer Theorie. W: J. Bark, D. Pforte (eds.), Die deutschsprachige Anthologie: Ein Beitrag zu ihrer Theorie und eine Auswahlbibliographie des Zeitraums 1800–1950. Frankfurt am Main: Klostermann.
Schilly, U.B. (2003). Carmen spricht deutsch: literarische Übersetzung als interkulturelle Kommunikation am Beispiel des Werkes von Miguel Delibes. Würzburg: Königshausen & Neumann.
Schultze, B. (1994). Polnische Schlüsselbegriffe – als Verstehensproblem, als Aufgabe für Übersetzer. Convinium. Germanistischens Jahrbuch 2.
Schultze, B. (1999). Historia i kultura pod soczewką: kluczowe pojęcia polskiej kultury jako wyzwanie dla tłumacza. W: M. Sugiera (red.). Perspektywy polonistyczne i komparatystyczne. Kraków: Universitas.
Schultze, B. (2004). Kulturelle Schlüsselbegriffe und Kulturwörter in Übersetzungen fiktionaler und weiterer. W: P.A. Frank, N. Greiner, T. Hermans (eds.). Übersetzung, translation, traduction: ein internationales Handbuch zur Übersetzungsforschung. Vol. 1. Berlin–New York: Walter de Gruyter.
Schultze, B. (2005). Kontexte in der literarischen Übersetzung. W: H. Kittel, A.P. Frank (eds.). Übersetzung. Ein internationales Handbuch zur Übersetzungsforschung. Vol. 1. Teilbd. Berlin, New York: De Gruyter.
Schultze, B. (2008). Individualästhetik als Beobachtungsort literarischer Übersetzungen. W: M. Krysztofiak (ed.). Posener Beiträge zur Germanistik. Ästhetik und Kulturwandel in der Übersetzung. Frankfurt am Main: Peter Lang.
Schultze, B. (2012). Sprachenpaare im Blickpunkt: Schnittstellen von Sprache und Kultur in Dramenübersetzungen. W: K. Lukas, I. Olszewska, M. Turska (hrsg.). Translation im Spannungsfeld der „cultural turns”. Frankfurt am Main: Peter Lang.
Szaruga, L. (2014). „Mały Grześ z naprzeciwka i Marek Aureliusz”. Kwartalnik Artystyczny 1.
Szerszunowicz, J. (2014). Między adaptacją a egzotyzacją: odwołania do tekstów kultury polskiej jako kategoria lakunarna w przekładach. Białostockie Archiwum Językowe 14.
Szymborska, W. (1957). Wołanie do Yeti. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Szymborska, W. (1962). Sól. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Szymborska, W. (1973). Lektury nadobowiązkowe. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Szymborska, W. (1996). Utsikt med et sandkorn. Transl. O.M. Selberg. Oslo: Solum.
Szymborska, W. (1997a). Sto wierszy. Sto pociech/ Hundert Gedichte. Hundert Freuden. Tłum. K. Dedecius. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Szymborska, W. (1997b). Nothing Twice. Selected Poems. Tłum. S. Barańczak, C. Cavanagh. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Szymborska, W. (2003). Dikter 1945–2002. Transl. A. Bodegård. Stockholm: FIB:S Lyrikklubb.
Szymborska, W. (2009). Tutaj. Warszawa: Wydawnictwo Znak.
Szymborska, W. (2013). Livet er den eneste måten. Dikt 2002–2012. Transl. C. Kjelstrup. Oslo: Tiden Norsk Forlag.
Textorten. W: A.P. Frank, N. Greiner, T. Hermans, H. Kittel, W. Koller, J. Lambert, F. Paul (eds.). Übersetzung, translation, traduction: ein internationales Handbuch zur Übersetzungsforschung. Vol. 1. Berlin–New York: Walter de Gruyter.
Tokarz, B. (2017). Parateksty jako wyraz koncepcji przekładu. W: M. Gawlak (red.). Przekłady literatur Słowiańskich. T. 8, cz. 1. Katowice: Uniwersytet Śląski.
Turk, H. (1990). Alienität und Alterität als Schlüsselbegriffe einer Kultursemantik. Zum Fremdheitsbegriff der Übersetzungsforschung. Jahrbuch für Internationale Germanistik 1 (22).
Turk, H. (1992). Übersetzung ohne Kommentar. Kulturelle Schlüsselbegriffe und kontroverser. Kulturbegriff am Beispiel von Goytisolos „Reivindicación des Conde don Julián”. W: F. Lönker (hrsg.). Die literarische Übersetzung als Medium der Fremderfahrung. Berlin: Erich Schmidt Verlag.
Vold, J.E. (1998). Storytellers. En begrunnet antologi. Oslo: Gyldendal.
Wawiłow, D., Usenko, O. (red.). (1987). Czerwone jabłuszko. Wierszyki i piosenki ludowe. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Wiatr, A. (1996). Syzyf poezji w piekle współczesności. Rzecz o Wisławie Szymborskiej. Warszawa: Wydawnictwo Kram.
Wierzbicka, A. (1997). Understanding Cultures through Their Key Words. English, Russian, Polish, German and Japanese. New York–Oxford: Oxford University Press.
Wilkus-Wyrwa, A. (2019). Forfatterens individuelle estetikk i gjendiktning. Wisława Szymborska og Czesław Miłosz i norske oversettelser. Berlin: Peter Lang.
Wojtasiewicz, O. (1957). Wstęp do teorii tłumaczenia. Wrocław–Warszawa: Zakład im. Ossolińskich.
Wyka, K. (1989). Cyprian Norwid. Studia, artykuły, recenzje. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zetlitz, J. (1886). Udvalg af Jens Zetlitz’ Digte. J. Utheim (hrsg.). København: Gyldendal.
Zima, P.V. (1992). Komparatistik. Einführung in die Vergleichende Literaturwissenschaft. Tübingen: Francke Verlag Tübingen.
