Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweDziecko milczące w kulturze i edukacji – analiza dyskursu filmowego
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2023.51.02Słowa kluczowe:
dzieci niemówiące, kultura, edukacja, patologia, polityka różnorodnościAbstrakt
Sytuacja niemówienia (mutyzm, afonia, niemota, afazja) dotyczy zarówno identyfikowania biopsychicznych przyczyn tego stanu, jak i jego społeczno-kulturowych konsekwencji. O ile kwestie medyczne zaburzeń rozwoju językowego, a więc diagnoza i terapia neurologopedyczna nie budzą większych kontrowersji, o tyle społeczna, w tym szkolna obecność dziecka niemówiącego jest nadal zjawiskiem niepokojącym, obcym i niezrozumianym. Jak na każdy innym przypadek trudności (potrzeb) rozwojowych i edukacyjnych dziecka, na kwestię niemówienia można spojrzeć z perspektywy modelu medycznego (problemu zdrowotnego tkwiącego w dziecku) lub w kontekście modelu społecznego, a więc identyfikowania barier środowiskowych i społecznych utrudniających, ograniczających lub uniemożliwiających funkcjonowanie dziecka niemówiącego w roli ucznia. W artykule przedstawione zostały zależności między medycznym i społecznym podejściem do sytuacji szkolnej dziecka niemówiącego, ze szczególnym uwzględnieniem założeń edukacji włączającej. Wskazany został także kulturowy kontekst dziecka milczącego jako jednej z najpopularniejszych „protez narracyjnych” wykorzystywanych w literaturze i sztuce filmowej.
Downloads
Bibliografia
Filmografia
Chce się żyć (2013), reż. Maciej Pieprzyca, Polska: Agencja Filmowa Telewizji Polskiej, Monternia.
Ciche miejsce (2018), reż. John Krasinski, USA: Platinum Dunes.
Silent Twins (2022), reż. Agnieszka Smoczyńska, Polska, Wielka Brytania, USA: 30WEST, 42, Canal+.
Sonata (2021), reż. Bartosz Blaschke, Polska: Dolnośląskie Centrum Filmowe, Krakowskie Biuro Festiwalowe, Mediabrigade.
Śubuk (2022), reż. Jacek Lusiński, Polska: Aurum Film, Canal +.
The silent child (2017), reż. Chris Overton, Wielka Brytania: Slick Films.
Bibliografia
Brückner A. (1993), Słownik etymologiczny języka polskiego, Wiedza Powszechna.
Chivers S., Markotić N. (red.) (2010), The Problem Body. Projecting Disability on Film, Ohio State University Press.
Darke P. (2010), No Life Anyway. Pathologizing Disability on Film [w:] S. Chivers, N. Markotić (red.), The Problem Body. Projecting Disability on Film, Ohio State University Press.
Dijk van T. A. (2001), Dyskurs jako struktura i proces, tłum. G. Grochowski, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Goodley D. (2011), Disability Studies: An Interdisciplinary Introduction, Sage Publications Ltd.
Grzymała-Kazłowska A. (2004), Socjologicznie zorientowana analiza dyskursu na tle współczesnych badan nad dyskursem, Kultura i Społeczeństwo, 1: 13–34.
Gut A. (2013), Rola języka w poznaniu [w:] R. Ziemińska (red.), Przewodnik po epistemologii, Wydawnictwo WAM.
Hoffmann B. (1987), Surdopedagogika. Zarys problematyki, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kita M. (1998), Przemiany modelu komunikacji werbalnej [w:] E. Jędrzejko (red.), Nowe czasy, nowe języki, nowe (i stare) problemy, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, Dz. U. z 2012 r., poz. 1169.
Kopińska J. (2015), Beethoven z Murzasichla, Duży Format, 42: 6–8.
Licznerska A. (2021), Language Games with the Other in an Inclusive/Special Classroom, Dolnośląska Szkoła Wyższa we Wrocławiu, nieopublikowana rozprawa doktorska.
Mitchell D., Snyder S. (2000), Narrative Prosthesis: Disability and the Dependencies of Discourse, The University of Michigan Press.
Moroz J. (2019), Teoria uczenia się w perspektywie konstruktywistycznej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Ostrowicka H. (2014), Kategoria dyskursu w języku i w badaniach edukacyjnych – w poszukiwaniu osobliwości pedagogicznie zorientowanej analizy dyskursu, Forum Oświatowe, 2(52): 47–68.
Rorty R. (1986), The Contingency of Language. London Review of Books 7(8), https://www.lrb. co.uk/the-paper/v08/n07/richard-rorty/the-contingency-of-language [dostęp: 10.05.2023].
Rorty R. (2007), Wittgenstein i zwrot lingwistyczny, tłum. D. Łukoszek i Ł. Wiśniewski, Homo Communicativus, 1: 13–28.
Rudnicka E. (2011), Czy głuchy jest głupi? Studium powiązań wyrazów, które uległy rozpodobnieniu semantycznemu, LingVaria, 2: 65–77.
Sánchez D.A., Gómez-Vela M. (2010), Of Mute Servants, Deaf Young Ladies and other Stereotypes. People with Hearing and Language Impairments in Films, Journal of Medicine and Movies, 2: 47–54.
Siebers T. (2008), Disability Theory, The University of Michigan Press.
Skowronek B. (2016), Dyskurs filmowy jako odmiana dyskursu medialnego [w:] B. Witosz, E. Ficek, K. Sujkowska-Sobisz (red.), Dyskurs i jego odmiany (s. 189–199). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Skowronek B. (2020), Przestrzenie dialogu. Antynomie językowego dyskursu filmowego, Studia de Kultura, 12(1), 98-106.
Stachowski M. (2012), Polskie „głuchy” i „głupi” a łacińskie „absurdus” ‘absurdalny’, LingVaria, 1: 127–132.
Wallace M. (2022), Milczące bliźniaczki, tłum. M. Szczubiałka, Wydawnictwo Czarne.
Wittgenstein L. (2005), Dociekania filozoficzne, tłum. B. Wolniewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wlazło M. (2016), Pedagog specjalny wobec głupoty – o związkach terminologii z rzeczywistością pedagogiczną na przykładzie wady słuchu i niepełnosprawności intelektualnej, Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 21: 78–89.
