Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweFunkcjonowanie psychospołeczne dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu: metody i formy wsparcia. Studium przypadku
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2025.53.02%20Słowa kluczowe:
zaburzenia ze spektrum autyzmu, ASD, studium przypadku, funkcjonowanie psychospołeczne, metody i formy wsparciaAbstrakt
Celem niniejszego artykułu jest analiza funkcjonowania psychospołecznego dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD) oraz przedstawienie skutecznych metod i form wsparcia, które mogą wpływać na jego rozwój. W kontekście rosnącej liczby diagnoz przypadków ASD, zrozumienie specyficznych wyzwań, przed którymi stają dzieci oraz ich rodziny, staje się kluczowe. W artykule przedstawiono studium przypadku dziecka w wieku przedszkolnym, które zmaga się między innymi z trudnościami w nawiązywaniu relacji społecznych, komunikacji oraz adaptacji do zmieniających się sytuacji i warunków otoczenia. Dokonano analizy zalecanych metod i form terapeutycznych, takich jak: terapia logopedyczna, terapia integracji sensorycznej (S]), trening umiejętności społecznych (TUS) i wczesne wspomaganie rozwoju (WWR), a także ich znaczenia dla rozwoju umiejętności społecznych u dziecka. Wnioski z pracy wskazują na znaczenie indywidualizacji wsparcia oraz współpracy z rodziną i specjalistami, w celu poprawy jakości życia dzieci ze spektrum autyzmu oraz ich integracji w środowisku społecznym. Artykuł może stanowić cenne źródło wiedzy dla terapeutów, pedagogów oraz rodziców, poszukujących efektywnych strategii wspierania dzieci z ASD.
Downloads
Bibliografia
Borkowska M., Wagh K. (2010), Inegracja sensoryczna na co dzień, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
Błeszyński J. (2023), Co osoby z autyzmem mówią nam o edukacji. Raport z badań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa, 22.
Charbicka M. (2015), Dziecko z zespołem Aspergera, Wydawnictwo Difin, Warszawa.
Cygan B., Kurowska B. (2022), Diagnoza i terapia zachowań u trzyletniego dziecka ze spektrum autyzmu (ASD). Studium Przypadku, Konteksty Pedagogiczne, 2(19): 61-76.
Cygan B. (2019), Diagnoza małego dziecka. Konteksty interdyscyplinarne, Wydawnictwo Na- ukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Domagała-Zyśk E. (2016), Studium indywidualnego przypadku jako metoda badań naukowych w pedagogice specjalnej [w:] R. Skrzyniarz, L. Dziaczkowska, D. Opozda (red.), Przed- miot, źródła i metody badań w biografii (s. 507-517), Wydawnictwo Episteme, Lublin.
Drzazga-Lech M., Kłeczek M., Ir M. (2021), Różne sposoby definiowania autyzmu, przegląd stanowisk, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Socjologia, 79: 49-62.
Frith U. (2015), Autyzm. Wyjaśnienie tajemnicy, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot.
Grabinska M., Talar D.A., Kurylak A., Kaźmierczak M., Zreda-Pikies A., Wróbel-Bania A. (2013), Społeczne funkcjonowanie dziecka z autyzmem, Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa, 3: 158-169.
Kahraman M. (2020), Ocena edukacyjnych i terapeutycznych form wspierania dziecka z zaburze- niami ze spektrum autyzmu z perspektywy rodzica — pedagoga. Analiza przypadku, Alcumena Pismo Interdyscyplinarne, 3/3: 63-76.
Komender J., Jagielska G., Bryńska A. (2014), Autyzm i zespół Aspergera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
Kożuch A., Marzec I. (2014), Studium przypadku jako strategia badawcza w naukach społecznych, Zeszyty Naukowe WSOWL, 2(172): 32-44.
Krawczyk P., Święciki L. (2020), ICD-11 vs. ICD-10 — przegląd aktualizacji i nowości wprowadzonych w najnowszej wersji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób WHO, Psychiatria Polska, 54(1): 7-20.
Książek J. (2024), Dostosowanie przestrzeni i procesu kształcenia dla uczniów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu w warunkach szkoły integracyjnej i ogólnodostępnej, Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej, 1(17): 81-93.
Leksy K. (2020), Social support for children with autism spectrum disorder and their families as exemplified by the analysis of an individual case, Szkoła Specjalna, t. LXXXI, 3: 188-199. DOI: 10.5604/01.3001.0014.2358.
Maas V.F. (1998), Uczenie się przez zmysły. Wprowadzenie do teorii integracji sensorycznej, tłum. E. Grzybowska, Z. Przyrowski, M. Slifirska, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Majewicz P. (2023), ICD-11 — implikacje w badaniach i praktyce psychologiczno-pedagogicznej, Lubelski Rocznik Pedagogiczny, t. XLII(1): 123-139.
Niedźwiecka A., Piwowońska J., Wisła I. (2015), Informator dla rodziców dzieci z niepełnosprawnościami. Jestem mamą. Nie rehabilitantką. Jestem tatą. Nie terapeutą, Fundacja IMAGO, Kraków.
Pisula E. (2005), Małe dziecko z autyzmem, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Pisula E. (2015), Autyzm. Od badań mózgu do praktyki psychologicznej, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Płoszaj M. (2018), Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka z ASD. Analiza przypadku, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, Studia Psychologica XI: 170-189, doi 10.24917/20845596.11.12.
Prokopiak A. (2021), Autism in extreme models of understanding disability, Constructivist Foundations, 17(1): 58-60
Rynkiewicz A. (2009), Zespół Aspergera, Harmonia, Gdańsk.
Skórczyńska M. (2009), Wczesne diagnozowanie autyzmu — perspektywy i dylematy [w:] B. Winczura (red.), Autyzm. Na granicy zrozumienia (s. 51-52), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Soltys-Chmielowicz A. (2003), O niespójności terminów nazywających wady wymowy, Audiofonologia, t. XXIV: 131-136.
Stasiak M. (2018), Diagnoza i terapia logopedyczna dziecka z autyzmem atypowym, Informator Polskiego Związku Logopedów, 1(15): 73-98.
Stefanow A. (2021), Strategie postępowania w zaburzeniach zmysłu czucia u dziecka ze spektrum autyzmu w przedszkolu terapeutycznym - studium przypadku, Niepelnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 43: 178-197.
Szałajko W. (2019), Funkcjonowanie społeczne dziecka z autyzmem, Kwartalnik Edukacyjny, 97: 57-66.
Winczura B. (2017), Od wczesnych zwiastunów autyzmu po przywiązanie — rozwój relacji społecznych dzieci ze spektrum autyzmu w kontaktach z bliskimi, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 19: 69-94.
Wojda A., Dziurzyński K. (2020), Kompetencje społeczne nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, Pedagogika Społeczna, 3(77): 177-195.
Yack E., Aquilla P., Sutton S. (2014), Tworzenie więzi poprzez integrację sensoryczną, tłum. A. Zbróg, Harmonia Universalis, Gdańsk.
Zajdel K. (2015), Relacje interpersonalne dziecka autystycznego w grupie — analiza przypadku, Wychowanie w Rodzinie, t. XI, 1: 305-318.
Netografia
Godlewska M., Mierzejewska K. (2021), Rozwijanie umiejętności społecznych. Jak prowadzić zajęcia TUS [w:] Terapia Specjalna dzieci i dorosłych, [on-line] https://terapiaspecjalna.pl/ artykul/jakprawidlowo-zorganizowac-zajecia-tus-praktyczne-wskazowki — [dostęp: 22.11.2024].
