Uniwersyteckie Czasopisma NaukowePedagogika cyrku jako przestrzeń wzmacniania, umożliwiania i włączenia – zastosowanie w pracy z osobami z niepełnosprawnościami
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2025.54.08Słowa kluczowe:
pedagogika cyrku, osoby z niepełnosprawnościami, social circus, włączenie, wzmocnienieAbstrakt
Pedagogika od lat wyróżnia obszary, które przez wzgląd na swój nieustanny rozwój zaczęły wykraczać poza ramy standardowych klasyfikacji nauk o wychowaniu. Jednym z takich pól działalności edukacyjno-wychowawczej jest pedagogika cyrku. Jej przestrzeń wyrasta z przeobrażeń dotyczących aktywności/umiejętności cyrkowych i dostrzeżenia w nich edukacyjnych wartości oddziaływających na człowieka. W pracy z osobami z niepełnosprawnościami pedagogika cyrku tworzy zakres holistycznego wzmocnienia jednostek, stwarza warunki do rozwijania różnorodnych umiejętności oraz poprzez praktykowanie idei social circus umożliwia funkcjonowanie w przestrzeni włączenia społecznego. W artykule zostaną zaprezentowane teoretyczne przykłady działalności pedagogiki cyrku w ramach zastosowań w pracy z osobami z niepełnosprawnościami. Wyróżnione będą przede wszystkim elementy, gdzie cyrk może stać się pedagogicznym narzędziem sprzyjającym w nauczaniu różnorodnych umiejętności oraz aspekty związane z wykorzystaniem idei social circus, która może przyczyniać się do rozwoju więzi społecznych.
Downloads
Bibliografia
Akt prawny
Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (2012), Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzona 13 grudnia 2006 r., https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20120001169/O/D20121169.pdf.
Opracowania
Banach A. (2018), Pomiędzy pantomimą a cyrkiem. W poszukiwaniu własnego sposobu pracy, Państwowe Pomaturalne Studium Animatorów Kultury i Bibliotekarzy we Wrocławiu, Wrocław.
Bittmann N.F. (2002), Zirkuspädagogik und die Entwicklung des Kindes, Corax. Magazin für Kinder- und Jugendarbeit: Zirkuspädagogik, 5, 7, https://fliphtml5.com/jlek/qpcq/basic [dostęp: 22.03.2015].
Bolton R. (2002), Intensity in Tent City, Liveable Communities. Curtin University.
Bolton R. (2004), Why circus works, Murdoch University, Perth.
Botteri L. (2019), Studio degli effetti del lavoro di Giocoleria con juggleboard su soggetti con disabilità intellettiva, Italy, https://www.altrocirco.it/wp-content/uploads/2015/11/BotteriRelazioneRicercaCTE.pdf.
Botteri L. (2021), Motor capacities’ handbook in the educational circus, Theory and practice, Pontassieve (Florencja).
Busse N. (2007), Der Kinder- und Jugendzirkus als erlebnispädagogischer Lern- und Erfahrungsort: theoretische Hintergründe, Praxisbeispiel „Circus Mignon” (Hamburg); kritische Reflexionen. W Schriftenreihe kleine Schriften zur Erlebnispädagogik, t. 39, Lüneburg.
Croft-Cooke R., Cotes P. (1986), Świat cyrku (Z. Dzięciołowski, tłum.), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Danowicz B. (1984), Był cyrk olimpijski, Wydawnictwo Iskry, Warszawa.
Goffman E. (2000), Człowiek w teatrze życia codziennego, Wydawnictwo KR, Warszawa.
Hugues H. (2001), De l’interprétation au cirque, Études de communication. L’interprétation: entre élucidation et création, 24, Université Charles-de-Gaulle – Lille 3, https://doi.org/10.4000/edc.982.
Jarchovský A. (2013), Social cirkus: Využití cirkusového umení v kontextu neformální výchovy, Univerzita Karlova, Bakalárská práce, ved. Mgr. Marie Ortová, Praga.
Jarchovský A. (2016), The Methodology of an International Circus Project for Children and Youths with Physical Disabilities at The Jedlicka Institute and Schools in Prague, Circus at Jedle, CIRQUEON – Center for Contemporary Circus, Praga.
Kalinowska M., Urban M. (2017), Pedagogika cyrku w Polsce: obszary, cele, praktycy [w:] G. Kondrasiuk (red.), Cyrk w świecie widowisk, Warsztaty Kultury w Lublinie, Lublin.
Kawula S. (1986), Rozdroża i szanse wychowania, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Olsztynie, Olsztyn.
Kelliher F., Hinz T. (2014), Developing community circus in aotearoa New Zealand: Evaluation techniques and conclusions [w:] K. Kekäläinen (red.), Studying social circus – openings and perspectives, University of Tempere, Tempere.
Kinnunen R., Lidman J., Kakko S.C., i in. (2013), They’re smiling from ear to ear: Wellbeing effects from social circus, University of Tempere, Tempere.
Kiphard E.J. (1997), Pädagogische und therapeutische Aspekte des Zirkusspiels [w:] J.W. Ziegenspeck (red.), Zirkuspädagogik. Grundsätze – Beispiele – Anregungen, Edition Erlebnispädagogik, Lüneburg.
Knap D. (2024), Pedagogika cyrku w pracy z grupą [w:] Od wyzwania do rozwiązania. Wybór tekstów opublikowanych na platformie EPALE (2023 r.), Wydawnictwo FRSE, Warszawa.
Kondrasiuk G. (2017), Cyrk w świecie widowisk, Warsztaty Kultury w Lublinie, Lublin.
Konopczyński M. (2018), Pedagogika resocjalizacyjna – w kierunku twórczej resocjalizacji, Pedagogika. Studia i Rozprawy, 27(1).
Kubowicz M. (2018), Modele pracy organizacji związanych z cyrkiem społecznym w różnych krajach, praca magisterska, Krakowska Akademia im. A.F. Modrzejewskiego, Kraków, https://repozytorium.uafm.edu.pl/server/api/core/bitstreams/9192fdf5-8074-4c42-8241-3972912feb51/content.
Lang T., Grabowiecki U. (2007), Zirkuspädagogik im Überblick [w:] R. Ballreich, T. Lang, U. Grabowiecki (red.), Zirkus-Spielen. Das Handbuch für Zirkuspädagogik Artistik und Clownerie (s. 27), Hirzel, Stuttgart.
Leyko M. (2019), Dwudziestowieczna awangarda teatralna a cyrk [w:] Z. Snelewska-Stempień, M. Leyko (red.), Nie tylko klaun i tygrys. Szkice o sztuce cyrkowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Makowska A., Chutorański M. (2019), Pedagogika rzeczy. Kontynuacje. Otwarcia. Wprowadzenie, Parezja, 11(1), https://doi.org/10.15290/parezja.2019.11.01.
Mielczarek R. (2019), Robienie cyrku. Krótka historia zmiany – od rytualnego eksperymentu do eksperymentalnej sztuki [w:] Z. Snelewska-Stempień, M. Leyko (red.), Nie tylko klaun i tygrys. Szkice o sztuce cyrkowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Mikołajewski R. (2025), Pedagogika cyrku [w:] Sieć Pedagogiki Cyrku, https://pedagogikacyrku.pl/wiedza/pedagogika-cyrku [dostęp: 11.02.2025].
Milerski B. (2021), Pedagogika kultury [w:] Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Móring T., Kiszl P. (2023), Circus arts in content service systems, Art Libraries Journal, 48(4), Cambridge University Press.
Nadobnik J., Łubkowska W. (2014), Wykorzystanie nowoczesnych technologii w wybranych grach i zabawach rekreacyjnych, Studia Periegetica, 12(2).
Odskocznia Studio (2022), https://odskoczniastudio.pl/zonglerka-funkcjonalna/ [dostęp: 11.01.2025].
Quat C. (2021), Functional juggling: A book about juggling, https://www.quatprops.net/thebook [dostęp: 22.05.2025].
Searle C. (2007), Seastarr management limited, The Kumarani Productions Trust: Social Outcomes and Future Developments, niewydany raport.
Seymour K.D. (2012), How circus training can enhance the well-being of autistic children and their families, School of Humanities, Griffith University.
Snelewska-Stempień Z., Leyko M. (2019), Nie tylko klaun i tygrys. Szkice o sztuce cyrkowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Trotman R. (2012), Building character and community: community circus, a literature review, DCircus Kumarani, argaville.
Ward S. (2000), Soziale und erzieherische Aspekte des Zirkus [w:] Kinder und Jugendzirkus CABUWAZI: Dokumentation des Internationalen Kongresses der Kinder und Jugendzirkusse, VAL, Berlin.
Wilk T. (2015), Obecność sztuki teatralnej w codzienności życia społecznego. Nowe obszary zainteresowań pedagogiki społecznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Webster J., McCaffery N. (2014), Studying effects of social circus projects amongst adults with learning disabilities in Northern Ireland [w:] K. Kekäläinen (red.), Studying social circus – openings and perspectives, University of Tempere, Tempere.
Wojszel A. (2020), Pedagogika cyrku – jako metoda pracy z uczniem niedostosowanym społecznie, Ars Educandi, 17: 17, https://czasopisma.bg.ug.edu.pl/index.php/arseducandi/article/view/5571/5333 [dostęp: 1.02.2025].
Zarzecki L. (2012), Teoretyczne podstawy wychowania. Teoria i praktyka w zarysie, Karkonoska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Jeleniej Górze, Jelenia Góra.
Żardecki W. (2009), Wprowadzenie do wiedzy o teatrze dla pedagogów [w:] W. Bobrowicz (red.), Pedagogika i kultura. Pomiędzy teorią a praktyką, Oficyna Wydawnicza Verba, Lublin.
