Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweThe specificity of teacher reflectivity in early education teachers – a study report
DOI:
https://doi.org/10.26881/pwe.2023.56.08Słowa kluczowe:
refleksyjność, refleksja, refleksyjna praktyka, nauczyciel wczesnej edukacji, codzienność (przed)szkolna, doniesienie z badańAbstrakt
This article presents selected results of a preliminary research of teacher reflectivity. The empirical material was collected through the original Early Education Teacher Reflectivity Questionnaire on (pre)School Daily Life. It was answered by early education teachers and graduate students of early childhood pedagogy. The article also describes the understanding of reflectivity adopted here, along with its importance for building awareness of what it means to be a teacher with regard to reflection. Furthermore, careful consideration was given to the presented results followed by reflections on the results of the study. The analysis indicated that teachers in the study group did have a problem with identifying criteria for selecting situations to which they assigned a critical dimension. They seemed to lack insight into themselves. In their analyses, they evaluated individual aspects of a given event, but did not pose questions that might motivate in-depth reflection. Moreover, they equated anticipating the position of other persons about a given incident with experiencing a variety of perspectives. They avoided involving other people in the process of analyzing a situation, thus depriving themselves of an opportunity to develop transformative learning abilities. At their current stage of professional education, they showed a need for support, which may be aided by the assumptions of the humanistic concept of teacher education and the emancipatory rationality.
Downloads
Bibliografia
Arends R.I. (1994), Uczymy się nauczać. Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Berner H. (2006), Współczesne kierunki pedagogiczne. In: B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podstawy nauk o wychowaniu. Vol. 1. Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne.
Bruner J. (2006), Kultura edukacji. Kraków, Towarzystwo Autorów i Wydawnictw Prac Naukowych Universitas.
Czaja-Chudyba I. (2013), Myślenie krytyczne w kontekstach edukacji wczesnoszkolnej – uwarunkowania nieobecności. Kraków, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Dewey J. (1988), Jak myślimy? Warszawa, Książka i Wiedza.
Dróżka W. (2006), Kategorie analityczne w badaniach pedeutologicznych – w świetle założeń refleksyjnych nurtów poznawczych. “Chowanna”, 26(1).
Engeström Y., Sannino A. (2012), Badania nad ekspansywnym uczeniem się: założenia, wnioski i przyszłe wyzwania. “Forum Oświatowe”, 46(1).
Filipiak E. (2012), Rozwijanie zdolności uczenia się. Z Wygotskim i Brunerem w tle. Sopot, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Filipiak E. (2015), Kulturowe kompetencje studentów-beneficjentów projektu ACK. Wprowadzenie. In: E. Filipiak, E. Lemańska-Lewandowska (red.), Raport tematyczny z realizacji projektu ACK. Model nauczania rozwijającego we wczesnej edukacji według Lwa S. Wygotskiego. Gotowość studentów i nauczycieli. Możliwości aplikacji. Bydgoszcz, Agencja Reklamowo-Wydawnicza ArtStudio.
Gergen K.J. (2009), Nasycone Ja. Dylematy tożsamości w życiu współczesnym. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN. Giddens A. (2003), Stanowienie społeczeństwa. Poznań, Zysk i S-ka.
Gołębniak B.D. (2021), Ekspansja uczenia się? Co z nauczaniem? W stronę społeczno-kulturowych podstaw edukacji nauczycieli. Wrocław, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Gołębniak B.D., Zamorska B. (2014), Nowy profesjonalizm nauczycieli. Podejścia – praktyka – przestrzeń rozwoju. Wrocław, Dolnośląska Szkoła Wyższa.
Goodman N. (1997), Jak tworzymy świat. Warszawa, Fundacja Aletheia.
Kemmis S. (2010), Teoria krytyczna i uczestniczące badania w działaniu. In: H. Červinková, B.D. Gołębniak (red.), Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane. Wrocław, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Kędzierska H. (2015), Novice teachers: The process of “anchoring” in the teaching profession. “Forum Oświatowe”, 27(2).
Kopaczyńska I. (2011), Osobliwości procesu refleksyjności nowoczesności w rozważaniach nad wczesną edukacją. (Kon)sekwencje obserwowanych zmian. In: D. Klus-Stańska, D. Bronk, A. Malenda (red.), Pedagogika wczesnej edukacji. Dyskursy, problemy, otwarcia. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
Kozielecki J. (1995), Koncepcje psychologiczne człowieka. Warszawa, Wydawnictwo “Żak”.
Kwaśnica R. (2007), Dwie racjonalności. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej. Wrocław, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
Kwiatkowska H. (2008), Pedeutologia. Warszawa, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Langer E.J. (1993), Problemy uświadamiania. Konsekwencje refleksyjności i bezrefleksyjności. In: T. Maruszewski (red.), Poznanie. Afekt. Zachowanie. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ledzińska M., Czerniawska E. (2011), Psychologia nauczania. Ujęcie poznawcze. Podręcznik akademicki. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lewartowska-Zychowicz M. (2009), Nauczyciel (wczesnej edukacji) w relacjach wolności i przymusu. W: D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania. Warszawa, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Maciuszek J. (2013), Automatyzmy i bezrefleksyjność w kontekście wpływu społecznego. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mizerek H. (2021), Refleksja krytyczna w edukacji i pedagogice. Misja (nie)wykonalna? Kraków, Oficyna Wydawnicza “Impuls”.
Niżnik J. (1979), Przedmiot poznania w naukach społecznych. Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Paris S.G., Ayres L.R. (1997), Stawanie się refleksyjnym uczniem i nauczycielem. Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Perkowska-Klejman A. (2014), Cztery poziomy refleksyjności studentów. “Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, 2.
Perkowska-Klejman A. (2016), Refleksyjność studentów pedagogiki, “Studia Edukacyjne”, 39.
Perkowska-Klejman A. (2019), Poszukiwanie refleksyjności w edukacji. Studium teoretyczno- -empiryczne. Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Perry R. (2000), Teoria i praktyka. Proces stawania się nauczycielem. Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Petty G. (2010), Nowoczesne nauczanie. Praktyczne wskazówki i techniki dla nauczycieli, wykładowców i szkoleniowców. Sopot, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Pleskot-Makulska K. (2007), Teoria uczenia się transformatywnego autorstwa Jacka Mazirowa. “Rocznik Andragogiczny”.
Przygońska E. (2014), Etapy rozwoju zawodowego nauczyciela. In: E. Przygońska (red.), Nauczyciel. Rozwój zawodowy i kompetencje. Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Rubacha K. (2008), Metodologia badań nad edukacją. Warszawa, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Rylke H. (1997), Refleksyjny praktyk – nowa tożsamość nauczyciela. Warszawa, Wydawnictwo CODN.
Schön D.A. (1983), The Reflective Practitioner. How professionals think in action. New York, Basic Books.
Szyller A. (2018), Bezrefleksyjna codzienność refleksyjnych uczniów, czyli polska edukacja wczesnoszkolna z podręcznikiem w tle. “Problemy Wczesnej Edukacji”, 40(1).
Szymczak J. (2015), Model rozwijania refleksyjności u (przyszłych) nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej – założenia, istota, motywy konstruowania i nadawania mu wymiaru praktycznego. “Problemy Wczesnej Edukacji”, 28(1).
Szymczak J. (2017), Refleksja nauczycieli wczesnej edukacji dotycząca pracy z uczniami (w perspektywie badań rekonstrukcyjnych). Studium teoretyczno-badawcze. Bydgoszcz, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Szymczak J. (2020), “Dobre?” (nie)przygotowanie do prowadzenia projektu w jakościowej orientacji badawczej – ku autoentografii. “Forum Oświatowe”, 32(1). DOI: 10.34862/fo.2020.1.2.
Tripp D. (1996), Zdarzenia krytyczne w nauczaniu. Kształtowanie profesjonalnego osądu. Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Wiśniewska M. (2015), Kultury organizacyjne w szkole. Teoria – Badania – Rekomendacje. Bydgoszcz, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Zwierżdżyński M.K. (2012), Konstruktywizm a konstrukcjonizm. “Principia”, 56.
Zybertowicz A. (1995), Przemoc i poznanie. Studium z nie-klasycznej socjologii wiedzy. Toruń, Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Internet sources
Rodgers C. (2002), Defining reflection: Another look at John Dewey and reflective thinking. “Teachers College Record”, 104(4). https://www.canr.msu.edu/bsp/uploads/files/Reading_Resources/ Defining_Reflection.pdf, 10.07.2022.
