Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweNabycie niepełnosprawności wzroku w późnej dorosłości a jakość życia
DOI:
https://doi.org/10.4467/25439561.NP.19.022.11852Słowa kluczowe:
jakość życia, niepełnosprawność wzroku, utrata wzroku, późna dorosłośćAbstrakt
Częstość występowania niepełnosprawności wzroku w populacji osób powyżej 65 roku życia wykazuje zdecydowaną tendencję rosnącą. Utrata wzroku w późnej dorosłości może prowadzić do znacznego spadku sprawności funkcjonalnej, generując szereg problemów w zakresie czynności dnia codziennego i zwiększając potrzebę opieki w miejscu zamieszkania lub w placówce opiekuńczej. Celem artykułu jest prezentacja wyników wybranych badań naukowych dotyczących wpływu częściowej lub całkowitej utraty wzroku na jakość życia osób starszych. Negatywny wpływ nabytej niepełnosprawności wzrokowej w okresie późnej dorosłości na jakość życia seniorów został dość jednoznacznie udokumentowany w licznych badaniach naukowych, jednak mechanizmy leżące u podstaw niekorzystnych oddziaływań wciąż pozostają słabo rozpoznane.
Downloads
Bibliografia
Alma M.A., Van der Mei S.F., Melis-Dankers B.J., Van Tilburg T.G., Groothoff J.W., Suur-meijer T.P. (2011), Partidpation of the elderly after vision loss, Disability & Rehabilitation, 33, 63-72.
Bień B. (2002), Stan zdrowia i sprawność ludzi starszych, [w:] Polska starość, B. Synak (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Błachnio A., Kuryś-Szyncel K., Martynowicz E., Molesztak A. (2017), Psychologia starzenia się i strategie dobrego życia, Difin, Warszawa.
Błędowski P. (2012), Starzenie się jako problem społeczny. Perspektywy demograficznego starzenia się ludności Polski do roku 2035 [w:] Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludności w Polsce, M. Mossakowska, A. Więcek, P. Błędowski (red.), Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań.
Brennan M., Cardinali G. (2000), The use of preexisting and novel coping strategies in adapting to age-related vision loss, The Gerontologist, 40, 327-334.
Bron A. (2011), O starzeniu i uczeniu się. Praca i miłość w jesieni życia [w:] Edukacyjne, kulturowe i społeczne konteksty starości, M. Malec (red.), Oficyna Wydawnicza Atut-Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław.
Brown R.L., Barrett A.E. (2011), Visual impairment and quality of life among older adults: an examination of explanations for the relationship, The Journals of Gerontology, Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 66 (3), 364-373, doi:10.1093/geronb/gbr015.
Burmedi D., Becker S., Heyl V., Wahl H-W., Himmelsbach I. (2002), Emotional andsocial con-seąuences of age-related Iow vision, Visual Impairment Research, 4 (1), 47-71.
Coyle C.E., Steinman B.A., Chen J. (2016), Visual Acuity and Self-Reported Vision Status: Their Assodations With Social Isolation in Older Adults, Journal of Aging and Health, 29 (1), 1-21.
Crews J.E., Campbell V.A. (2001), Health conditions, activity limitations, and participation restrictions among older people with visual impairments, Journal of Visual Impairment & Blindness, 95,453-467.
Crews J.E., Chou Ch-F., Zhang X., Zack M.M., Saaddine J.B. (2014), Health-Related Quality of Life Among People Aged 65 Years with Self-reported Visual Impairment: Findings from the 2006-2010 Behaviour Risk Factor Surveillance System, Ophthalmic Epidemiology, 21 (5), 287-296.
Evans B.J.W., Rowlands J. (2004), Correctable visual impairment in older people: a major unmet need, Ophthalmic & Physiological Optics, 24,161-180.
Haymes S.A., Johnston A.W., Heyes, A.D. (2002), Relationship between Vision Impairment and Ability to Perform Activities of Daily Living, Ophthalmic & Physiological Optics, 22,79-91.
Halicki J. (2010), Obrazy starości rysowane przeżyciami seniorów, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Heine C., Browning C.J. (2002), Communication and psychosocial consecjuences of sensory loss in older adults: overview and rehabilitation directions, Disability & Rehabilitation, 24,763-773.
Hill D.R. (2009), Pozytywne starzenie się, Wydawnictwo Laurum, Warszawa.
Jacobs J.M., Hammerman-Rozenberg R., Maaravi Y., Cohen A., Stessman J. (2005), The Impact of Visual Impairment on Health, Function and Mortality, Aging Clinical and Experimental Research, 17,281-286.
Jang Y., Mortimer J., Haley W., Smali B., Chisolm T., Graves A. (2003), The role ofvision and hearing in physical, social, and emotional functioning among older adults, Research on Aging, 25,172-191.
La Grow S., Sudnongbua S., Boddy J. (2011), The Impact oj Visual Disability on the Quality of Life of Older Persons in Rural Northeast Thailand, Journal of Visual Impairment & Blindness, 105, 361-369.
La Grow S.J., Towers A., Yeung P., Alpass F., Stephens Ch. (2015), The Relationship between Loneliness and Perceived Quality of Life among Older Persons with Visual Impairments, Journal of Visual Impairment & Blindness, 109,487^99.
Li Y., Crews J.E., Elam-Evans L.D., Fan A.Z., Zhang X., Elliott A.F., Balluz L. (2011), Visual impairment and health-related ąuality oflife among elderly adults with age-related eye diseases, Quality of Life Research, 20, 845-852.
Liljas A.E.M., Wannamethee S.G., Whincup P.H., Papacosta O., Walters K., Iliffe S., Lennon L.T., Carvalho L.A., Ramsay S.E. (2015), Socio-demographic characteristics, lijestyle factors and burden of morbidity associated with self-reported hearing and vision impairments in older Eritish community-dwelling men: a cross-sectional study, Journal of Public Health, 38, 2, 21-28.
Mathew R.S., Delbaere K., Lord S.R., Beaumont P., Yaegan, Madigan M.C. (2011), Depressi-ve Symptoms and Quality ofLife in People with Age-Related Macular Degeneration, Ophthalmic and Physiological Optics, 31, 375-380.
Nowak B. (2011), Jakość życia w kontekście niepełnosprawności, [w:] Kategorie pojęciowe edukacji w przestrzeni interdyscyplinarnych interpretacji, A. Gaweł, B. Bieszczad (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Nyman S.R., Dibb B., Yictor Ch.R., Gosney M.A. (2012), Emotional well-being and adjustment to vision loss in later life: a meta-synthesis of qualitative studies, Disability & Rehabilitation, 34 (12), 971-981.
Oleś P. (2002), Jakość żyda w zdrowiu i chorobie, [w:] Jak świata mniej widzę: zaburzenia widzenia a jakość życia, P. Oleś, S. Steuden, J. Toczołowski (red.), Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
Olszewski H. (2016), Psychologiczny przegląd („remanent") zbioru zjawisk starości, [w:] Starość. Jak ją widzi psychologia, M. Kielar-Turska (red.), Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydawnictwo WAM, Kraków.
Polack S., Eusebio C., Fletcher A., Foster A., Kuper H. (2010), Visual Impairment from Cataract and Health Related Quality ofLife: Resultsfrom a Case-Control Study in the Philippines, Ophthalmic Epidemiology, 17 (3), 152-159.
Rovner B. W., Casten, RJ. (2002), Activity loss and depression in age-related macular degeneration, American Journal of Geriatrie Psychiatry, 10, 305-310.
Rubin G.S., Bandeen-Roche K., Huang G-H., Munoz B., Schein O.D., Fried L.P., West S.K. (2001), The Assodation oj Multiple Visual Impairments with Self-Reported Visual Disability: SEE Project, Investigative Ophthalmology & Yisual Science, 42, l, 64-72.
Seland J.H., Yingerling J.R., Augood CA., Bentham G., Chakravarthy U., Dejong P.T.Y.M., Rahu M., Soubrane G., Tomazzoli L., Topouzis F., Fletcher A.E. (2011), Visual Impairment and quality of life in the Older European Population, the EUREYE study, Acta Ophthalmologica, 89,608-613.
Steuden S. (2011), Psychologia starzenia się i starości, PWN, Warszawa.
Straś-Romanowska M. (2016), Starość: kres rozwoju czy kontynuacja? Czas utrapień czy dar losu?, [w:] Starość. Jak ją widzi psychologia, M. Kielar-Turska (red.), Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydawnictwo WAM, Kraków.
Szarota Z. (2010), Starzenie się i starość w wymiarze instytucjonalnego wsparcia na przykładzie Krakowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Trafiałek E. (2016), Innowacyjna polityka senioralna XXI wieku. Między ageizmem, bezpieczeństwem socjalnym i active ageing, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Wang C.W., Chan C.L., Ho A.H., Xiong Z. (2008), Social Networks and Health-Related Quality of Life among Chinese Older Adults with Yision Impairment, Journal of Aging and Health, 20, 804-823.
Wang C.-W., Chan C.L.W., Chi I. (2014), Ouerview of Quality of Life Research in Older People with Visual Impairment, Advances in Aging Research, 3, 79-94.
Wang S.W., Boerner K. (2008), Staying connected: Re-establishing social relationships following vision loss, Clinical Rehabilitation, 22, 816-824.
Wojciechowska K., Steuden S. (2015), Mądrość życiowa a jakość życia w późnej dorosłości [w:] Oblicza starości we współczesnym świecie. Perspektywa psychologiczno-medyczna, t. 1. Wydawnictwo KUL, Lublin.
