Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweJałowiec/kadyk w świetle „etymologii globalnej”
Słowa kluczowe:
etymologia, jałowiec, kadyk, komparatystyka językowa, hipoteza nostratycznaAbstrakt
Artykuł opisuje pochodzenie słów jałowiec/kadyk w aspekcie etymologii globalnej. Jest potwierdzeniem tezy o zachodniofińskim transferze słowa kadyk do języków bałtyckich, germańskich i słowiańskich. Autorka prezentuje różne źródłosłowy tych nazw, uwzględniając leksykę słowiańską, ugrofińską, turkijską i ałtajską. Przytacza szereg analogii leksykalno-semantycznych w różnych językach, zarówno w genetycznie spokrewnionych, jak i niespokrewnionych. Wyraża przekonanie o celowości prowadzenia szerszych badań w ramach nostratyki.
Downloads
Bibliografia
A Pallas nagy lexikona. Magyar Elektronikus Könyvtár. 2000. [Online] <http://mek.oszk.hu/00000/00060/html/015/pc001509.html> (1.10.2014).
Aho J. Katajainen kansani. Ja muita uusia ja vanhoja lastuja vuosilta 1891 ja 1899. Helsinki: WSOY, 1899.
Aho J. Katajainen kansani. [Online] Project Gutenberg eBooks of Katajainen Kansani by Juhani Aho. <http://www.gutenberg.org/cache/epub/13768/pg13768.html> (18.10.2014).
AlWaraq.net. [Online] <http://www.alwaraq.net/Core/SearchServlet/searchall?book=-1&option=1&offset=1&searchtext=2LPZhtiv2LHZiNiz&WordForm=1&RangeOp=-1> (1.10.2014).
Andersen H. Slavic and the Indo-european migrations. [W:] Language contacts in prehistory. Studies in stratygraphy. Ed. by. H. Andersen. Los Angeles: University of California, 2003.
Antkowiak L. Rośliny lecznicze. Poznań: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, 1998.
Aspects of Altaic civilization III. Proceedings of the thirtieth meeting of the Permanent International Altaistic Conference. Indiana University, Bloomington, Indiana, June 19–25, 1987. Ed. by. D. Sinor. Indiana University. Research Institute for Inner Asian Studies. Bloomington: Indiana University, 1990.
Blažek V. Old Prussian arboreal terminology. „Linguistica Baltica” 2001, IX, s. 29–61.
Błaziak I.B. Jałowiec (Juniperus communis) w ujęciu kulturowym. [W:] Kontakty językowe i kulturowe w Europie. Sprach- und Kulturkontake in Europa. Red. A. Kątny. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2006, s. 119–128.
Bednarczuk L. Zapożyczenia ugrofińskie w językach bałtosłowiańskich. „Acta Baltico-Slavica” 1976, nr 9, s. 39–63.
Bednarczuk L. Stosunki językowe na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego. Kraków: Oficyna Wydawnicza Edukacja, 1999.
Budziszewska W. Słowiańskie słownictwo dotyczące przyrody żywej. Wrocław: Ossolineum, 1965.
Burrow T., Emeneau M.B. A Dravidian Etymological Dictionary. 2nd ed. Oxford: Clarendon Press, 1984.
Ciaciura M., Umiastowska M. Rośliny biblijne ogrodu dendrologicznego w Przelewicach. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Acta Biologica” 2006, 13 (449), s. 51–96.
Clauson G. Etymological Dictionary of PreThirteenth Century. Oxford: Oxford University Press, 1972.
Collinder B. Fenno-Ugric Vocabulary. An Etymological Dictionary of the Uralic Languages. T. 1. Stockholm: Almqvist & Wiksell, 1955.
Cwicbēam-rind. [W:] Dictionary of Old English Plant Name. Ed. by P. Biermaumer, H. Klug, H. Sauer, U. Krischke. University of Graz (Austria) — University of Munich. [Online] <http://oldenglish-plantnames.org/about/latest_entries/875-cwicb-am-rind?page=91> (1.10.2014).
Czerwiakowski I.R. Botanika lekarska do wykładów oraz dla użytku lekarzów i aptekarzów skreślona. Kraków: Nakładem autora, druk. Uniwersytetu, 1861.
Diefenbach L. Völkerkunde Osteuropas insbesondere der Haemoshalbinsel und der unteren Donaugebiete. Zweiter Band. Darmstadt: Verlag von L. Brill, 1880.
Doerfer G. Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen. Bd. I–IV. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag, 1963–1975.
Dolgopolski A. Nostratic Dictionary. Long-range etymologies. Unpublished, s. 606. [Online] <http://starling.rinet.ru/descrip.php?lan=en#bases> (1.10.2014).
Donner O. Über den Einfluss des Litauischen auf die finnischen Sprachen. „Internationale Zeitschrift für allgemeine Sprachwissenschaft”. Bd. I. Leipzig: Johann Ambrosius Barth, 1884, s. 257–271.
Fraenkel E. Litauisches etymologisches Wörtebuch. Heidelberg: C. Winter, 1962–1965.
Gromady przyrodzone królestwa roślinnego. Podług układu Ant. Wawrz. de Jussieu wyd. przez S. Pisulewskiego. Warszawa: W Drukarni Juljana Kaczanowskiego, 1841. [Online] http://reader.digitale-sammlungen.de/en/fs1/object/display/bsb10304294_00265.html (31.10.2014).
Hageneder F. Magia drzew. Przeł. M. Czekański. Warszawa: Świat Książki, 2005.
Häkkinen K. Nykysuomen etymologinen sanakirja. Helsinki:WSOY, 2004.
Harper D. Online Etymology Dictionary. Programming by D.C. Buglione. Sponsored Words. 2001–2014. [Online] <http://www.etymonline.com/index.php?term=juniper> (31.10.2014).
Helimski Ye. Samoyedic loans in Turkic. Checklist of etymologies. [W:] Laut und Wortgeschichte der Türksprachen. Hrsg. von B. Kellner-Heinkele, M. Stachowski. Wiesbaden: Harrasowitz, 1995, s. 75–96.
Huojuvaiset. Sunnuntai. 5. elokuuta 2012. [Online] <http://huojuvaiset.blogspot.com/2012/08/kataja-kataja-katava-kattaja-kadai.html> (1.09.2014).
ISLEX. Ordboka. Árni Magnússon-instituttet for islandske studier. Reykjavík. [Online] http://islex.lexis.hi.is/islex/no?ord=9577&dict=NO&samleit=einir&nlo=1&nlj=1&fuzz=1&mal=NO (1.10.2014).
Jagodziński M. Truso. Między Weonodlandem a Witlandem. Elbląg: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu, 2010.
Jałowiec pospolity. [W:] ForumKwiatowe.pl. Portal polskich florystów. Zespół pracowników Uniwersytetu Rzeszowskiego w ramach projektu „Traditional and wild” realizowanego przez Stowarzyszenie Pro Carpathia w Rzeszowie, współfinansowanego ze środków EFRR. [Online] <http://www.forumkwiatowe.pl/jalowiec-pospolity/> (20.10.2014).Kalevala. Z fińskiego przełożył i komentarzem opatrzył J. Litwiniuk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1998.
Janhunen J. Uralilaisen kantakielen sanastosta. Suomalais-ugrilaisen seuran aikakauskirja 77. Helsinki: Suomalais-Ugrilainen Seura, 1981, s. 219–271.
Juniperus cedrus. [Online] <http://www.plantarium.ru/page/image/id/189134.html> (1.10.2014).
Kalima J. Itämerensuomalaisten kielten balttilaiset lainasanat. Suomalaisen kirjallisuuden seuran tomituksia 202. Helsinki: Suomalaisen kirjallisuuden seura, 1936.
Karaś H. Słownictwo gwarowe — zróżnicowanie terytorialne. [W:] Gwary polskie. Przewodnik multimedialny pod redakcją Haliny Karaś. Leksykon. [Online] <http://www.gwarypolskie.uw.edu.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=102> (1.10.2014).
Kluk K. Dykcyonarz roślinny, w którym podług układu Linneusza są opisane rośliny nie tylko krajowe, dzikie, pożyteczne albo szkodliwe: na roli, w ogrodach, oranżeriach utrzymywane: ale oraz i cudzoziemskie, które by w kraju pożyteczne być mogły albo z których mamy lekarstwa, korzenie, farby etc., albo które jakową nadzwyczajność w sobie mają: ich zdatności lekarskie, ekonomiczne, dla ludzi, koni, bydła, owiec, pszczół etc. utrzymywanie, z poprzedzającym wykładem słów botanicznych i kilkorakim na końcu regestrem. T. II. Warszawa: Drukarnia Xięży Piiarów, 1787.
Kolberg O. Dzieła wszystkie. T. 67: Pieśni i melodie ludowe w opracowaniu fortepianowym. Cz. 1. Z druków i rękopisów opracował J. Pawlak. Red. D. Pawlakowa. Kraków: Polskie Towarzystwo Muzyczne — Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1986.
Kuckenburg M. Pierwsze słowo. Przeł. B. Nowacki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2006.
Lietuvių kalbos žodynas. Elektroninis variantas. Red. G. Naktinienė et al. T. VIII, s. 1001. [Online] <http://www.lkz.lt/dzl.php?12> (1.10.2014).
Linde S.B. Słownik języka polskiego. T. 1. Cz. 2: G–L. Warszawa: u autora, 1807.
Linnaei Caroli. Species Plantarum. Holmiae: Impensis Laurentii Salvii, 1753.
Maior P. Lexicon Valachico-Latino-Hungarico-Germanicum, quod a pluribus auctoribus decursu triginta et amplius annorum elaboratum est. Budae: Typis et Sumptibus Typographiae Universitatis Hungaricae, 1825.
Majewski E. Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich. Warszawa: Nakładem autora, 1894.
Martin S.E. The Japanese Language Through Time. New Haven — London: Yale University Press 1987.
Mažiulis V. Prūsų kalbos etimologijos žodynas. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, 2013. [Online] <http://www.prusistika.flf.vu.lt> (1.10.2014).
Mikkola J.J. Paikannimien alalta III. „Virittäjä” 1932, nr 36, Kotikielen Seura, Helsinki, s. 399–400.
Mitterpacher L. Compendium historiae naturalis. Conscriptum a Ludovico Mitterpacher. Budae: Sumptibus et Typis Typographiae Regiae Universitatis Pesthiensis, Anno 1799.
Mochizuki Ikuko hen. Ruiju myōgi shō, yonshu shōtentsuki wakun shūsei [類聚名義抄四種声点付 和訓集成]. Tōkyō Kasama Shoin Shōwa 49. Tōkyō 1974.
Moszyński K. Kultura ludowa Słowian. T. 1: Kultura materialna. Wyd. 2 [powojenne]. Warszawa: Książka i Wiedza, 1967.
Otrębski J. Gramatyka języka litewskiego. T. 1: Wiadomości wstępne, nauka o głoskach. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958.
Pajewska E. Opisanie lasu. Polskie słownictwo związane z lasem do roku 1939. Szczecin: Wydawnictwo Fagus, 2002.
Paluch A. Świat roślin w tradycyjnych praktykach leczniczych wsi polskiej. Acta Universitatis Wratislaviensis, 752. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1984.
Pick J. W świecie Biblii — flora. Pelplin: Bernardinum, 1998.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (1980), w przekładzie z języków oryginalnych, oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich, Biblia Tysiąclecia, wyd. 3 popr., Pallotinum, Poznań — Warszawa.
Pokorny J. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. 2 Bände. Bern und München: Francke Verlag, 1958.
Poppe N. Vergleichende Grammatik der Altaischen Sprachen. Teil 1: Vergleichende Lautlehre. Wiesbaden: Otto Harrasowitz, 1960.
Proto-Indo-European Etymological Dictionary. A Revised Edition of Julius Pokorný’s Indogermanisches Etymologisches Wörterbuch. Indo-European Language Revival Association. Snanned and recognized by George Starostin (Moscow), who has also added the meanings. Revised and published by the DNGHU Association. 2007, s. 1479. [Online] <http://marciorenato.files.wordpress.com/2012/01/pokorny-julius-proto-indo-european-etymological-dictionary.pdf> (1.10.2014).
Ramstedt G.J. Kalmückisches Wörterbuch. Helsinki: Suomalais-ugrilainen seura, 1935.
Ramstedt G.J. Einführung in die Altaische Sprachwissenschaft. I: Lautlehre. II: Formenlehre. Helsinki: Suomalais-urgilainen seura, 1952–1957.
Räsänen M. Versuch eines etymologisches Wörterbuchs der Türksprachen. Helsinki: Lexica Societas Fenno-Ugricae, 1969.
Rédei K. et al. Uralisches Etymologisches Wörterbuch. Lieferung 3. Budapest: Akadémiai Kiadó, 1986–1991.
Rejewski M. Pochodzenie łacińskich nazw roślin polskich. Warszawa: Książka i Wiedza, 1996.
Relve H. Puiden juurilla. Puut ja pensaat luonnossa ja kansanperinteessä. Jyväskylä: Atena, 1997.
Riddle J.M. Contraception and abortion from the ancient world to the Renaissance. London: Harvard University Press, 1992.
Rzetelska-Feleszko E. Polabisch. [W:] Wiener Enzyklopädie des Europäischen Ostens. Bd. 10: Lexikon der Sprachen des Europäischen Ostens. Klagenfurt: Wieser Verlag, 2002.
Saarikivi J. Itamerensuomalais-slaavilaisten kontaktien tutkimuksen nykytilasta. [W:] The Quasquicentennial of the Finno-Ugrian Society. Suomalais-ugrilaisen seuran tutkimuksia. No 258, Helsinki: Suomalais-ugrilainen seura, 2009, s. 109–160.
Sammallahti P. Historical phonology of the Uralic Languages. [W:] The Uralic languages. Ed. by D. Sinor. Leiden: Brill, 1988, s. 478–554.
Setälä E.N. Fi. kataja ‘Wachholder’. [W:] Beiträge zur finnisch-ugrischen Wortkunde. Finnisch-Ugrische Forschungen 9. Helsingfors, 1909, s. 126–128.
Starostin S.A., Dybo A.V., Mudrak O.A. With assistance of I. Gruntov and V. Glumov. Etymological Dictionary of the Altaic Languages. Vol. 1–3. Leiden — Boston: Brill 2003.
Stebnicka K. Jak to robiły kobiety w starożytności... [Online] Historia. Focus.pl. <http://historia.focus.pl/swiat/jak-to-robily-kobiety-w-starozytnosci-398> (20.10.2014).
Suomen sanojen alkuperä. Etymologinen sanakirja. 1–3. Toim. Erkki Itkonen, Ulla–Maija Kulonen. 2. pain. Suomalaisen Kirjallisuuden Seura, Jyväskylä — Helsinki: Gummerus, 2001.
Szcześniak K. Kadyk, czym jest i na jakim obszarze jest? „Studia Rossica Gedanensia” I. Gdańsk 2014.
Sztabert Z. Juniperus. [Online] http://wojciech2004.republika.pl/juniperus_jalowiec_gatunki.htm (1.10.2014).
Szubert M. Opisanie drzew i krzewów leśnych Królestwa Polskiego. Warszawa: [s.n.], 1827.
The American Heritage ® Dictionary od Indo-European Roots. Rev. and ed. by C. Watkins. 2nd edition. Boston – New York: Houghton Mifflin Harcourt, 2000. [Online] <http://www.proto-indo-european.ru/dic-watkins/ier-p.htm> (1.10.2014).
The Tower of Babel. An International Etymological Database Project (Evolution of Human Language Project). Participants: The Russian State Univeristy of the Humanities (Center of Comparative Linguistics) — The Moscow Jewish University — The Russian Academy of Sciences (Dept. Of History and Philology) — The Santa Fe Institute (New Mexico, USA) — The City University of Hong Kong — The Leiden University. [Online] http://starling.rinet.ru/babel.php?lan=en (1.10.2013).
Thomsen V. Beröringer mellem de finske og de baltiske (litauisk-lettiske) sprog. En sproghistorisk undersøgelse. København: Blanco Lunos, 1890.
Townsend Mackay J. M.R.I.A. Flora hibernica. Dublin: William Curry Jun and Company, 1892.
Trąba Cz., Rogut K., Wolański P. Rośliny dziko wystepujące i ich oznakowanie. Przewodnik po wybranych gatunkach. Materiały dydaktyczne. Rzeszów: ProCarpathia, 2012.
Tunkelo E.A. Pari balttilaisperäiseltä näyttävää suomen sanaa. [W:] Juhlakirja Yrjö Wichmannin kuusikymmenvuotispäiväksi. Suomalais-ugrilasen seuran tomituksia 58. Helsinki: Suomalaisugrilanen seura, 1928, s. 273–302.
Wielgosz T. Wielka księga ziół polskich. Poznań: Publicat S.A., 2008.
Wojan K. The Genesis of Homonymy of the Finnish Language. “Fenno-Ugristica” 25: Uurali keelte intra- ja interlingvistilised ühisjooned (Intra- and Interlinguistic Common Features of Uralic Languages). Ed. by Piret Klesment. Tartu: Tartu Ülikool. Uurali keelte haaru (University of Tartu. Division of Uralic Languages), 2003, s. 180–187.
Wojan K. Zrozumieć język fiński. „Speculum Linguisticum” Vol. II. Red. tomu M.A. Iwanowski. Warszawa: Bel Studio, 2014, s. 147–244.
Wojan K., Nowogrodzkie gramoty brzozowe jako najstarsze bałtyckofińskie zabytki językowe, „Przegląd Rusycystyczny” 3 (143), 2013, s. 99–117.
Wojan K. Języki sztuczne. Zapotrzebowanie społeczeństw czy fantazja jednostek? Zarys dziejów interlingwistyki. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2015.
Бурлак С.А., Старостин С.А. Сравнительно-историческое языкознание. Москва: Академия, 2005.
Даль В.И. Толковый словарь живого великорусского языка. T. 1–4. Изд. испр. С-Петербург — Москва: Издание книгопродавца-типографа М.О. Вольфа 1880–1882.
Дыбо A.В. и др. Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков. Лексика. Москва: Наука, 1997.
Дыбо A.В. Хронология тюркских языков и лингвистические контакты ранних тюрков. Москва: Академия, 2004. [Online] <http://s155239215.onlinehome.us/turkic/40_Language/Dybo_2007LingivistContactsOfEarlyTurksRu.htm> (1.10.2014).
Константинова Н. Заморcкое чудо. Можжевельники в ландшафтном дизайне. Konstanta Park, 2010. [Online] <http://konstanta-park.ru/stati/landshaftnyi-dizain/zamorskoe-chudomozhzhevelniki-v-landshaftnom-dizaine> (1.10.2014).
Кормушин И.В. Удыхейский язык. Москва: Наука, 1998.
Македонска енциклопедија. Скопје: Македонска Академиjа на науките и уметностите, 2005.
Михеева Н.А. Морфолого-анатомические и кариологические особенности можжевельника обыкновенного (Juniperus communis L.) в гидроморфных и суходольных условиях произрастания. Диссертация на соискание ученой степени кандидата биологческих наук. ВАК 03.00.05. Институт леса им. В.Н. Сукачева СО РАН. Красноярск 2005. [Online] (20.10.2014).
Мудрак О.А. Обособленный язык и проблема реконструкции праязыка. Диссертация на соискание ученой степени доктора филологических наук. Москва 1994.
Оненко С.Н. Нанайско-русский словарь. Москва: Русский язык, 1980.
Растения. Новейшая иллюстрированная энциклопедия по зелёному царству планеты. Pед. Дж. Маринелли. Перевод с английского. Москва: АСТ, Астрель, 2006.
Севортян Э.В. и др. Этимологический словарь тюркских языков. Москва: Наука, 1974–2000.
Старостин С.А. Алтайская проблема и происхождение японского языка. Москва: Наука, 1991.
Фасмер M. Этимологический словарь русского языка. T. 1–4. Изд. 2. Москва: Прогресс, 1986–1987.
Цинциус В. и др. Сравнительный словарь тунгусоманьчжурских языков. Материалы к этимологическому словарю. Ленинград: Наука. Ленинградское отделение, 1975–1977.
Чимитдоржиева Г.Н. Исторические связи бурятского и эвенкийского языков (на примере лексики). Улан-Удэ: Издательство БНЦ СО РАН, 2012.
Щербак A.М. Ранние тюркско-монгольские языковые связи (VIII–XIV вв.). [W:] Early TurkoMongolian Language Contacts (VIII–XIV centuries). Институт лингвистических исследований РАН. Санкт-Петербург: Наука, 1997.
Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд. Вып. 1: (A –*besědьlivь). Ред. О.Н. Трубачев. Российская академия наук. Институт русского языка. Москва: Наука, 1974.
Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд. Выпуск 10: (*к1ерась — *копь). Ред. О.Н. Трубачев. Академия наук СССР. Институт русского языка. Москва: Наука, 1983.
Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд. Вып. 20: (*morzatъiь — *mъrskn ti). Ред. О.Н. Трубачев. Российская академия наук. Институт русского языка. Москва: Наука, 1994.
Яната Н. Українські народні назви рослин. Нью-Йорк: Українська Вільна Академія Наук у США, 1973.
_(1).png){kind=logo}
