Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweKształtowanie tożsamości zawodowej zadaniem dla przyszłych pedagogów specjalnych. Propozycja działań konstytuujących rekurencyjną reprezentację profesji
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2025.54.01Słowa kluczowe:
pedagog specjalny, tożsamość zawodowa, rekurencyjna reprezentacja profesji, metafora wizualnaAbstrakt
Świadomie kształtowana i wzmacniana tożsamość zawodowa może być postrzegana jako zasób ułatwiający funkcjonowanie pedagoga specjalnego. Może stanowić czynnik wzmacniający i chroniący w trudnych sytuacjach, jakich doświadcza osoba realizująca tę profesję. Budowanie własnej tożsamości zawodowej warto postrzegać jednak nie tylko jako istotne zadanie dla pedagoga specjalnego, ale również dla osoby przygotowującej się do pełnienia tej profesji. W niniejszym artykule zostały przedstawione oraz poddane refleksji rezultaty działań odnoszących się do kształtowania tożsamości zawodowej pedagoga specjalnego, poprzez uruchamianie rekurencyjnej reprezentacji tej profesji. Czynnikiem inicjującym ten proces są wizualne metafory tworzone przez studentów pedagogiki specjalnej w odpowiedzi na pytanie „Jakim pedagogiem specjalnym / jaką pedagożką specjalną chcesz być? Pokaż”.
Downloads
Bibliografia
Banks M. (2009), Materiały wizualne w badaniach jakościowych. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Baudrillard J. (2005), Symulakry i symulacje, Wydawnictwo Sic!
Buława-Halasz J. (2014), Władza symboliczna terapeutów osób autystycznych, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 6: 69–80.
Danielewicz J. (2001), Teaching Selves. Identity. Pedagogy. and Teacher Education, State University of New York Press.
Dykcik W. (2003), Szanse i zagrożenia efektywności funkcjonowania pedagogów specjalnych zatrudnionych w szkolnictwie dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną [w:] Z. Janiszewska-Nieścioruk (red.), Człowiek z niepełnosprawnością intelektualną, t. I (s. 13–30), Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Forceville Ch. (2008), Metaphor in pictures and multimodal representations [w:] R.W. Jr. Gibbs (red.), The Cambridge Handbook of Metaphor and Thought, Cambridge University Press, 462–482.
Kennedy J.M., Green Ch.D., Vervaeke J. (1993), Metaphoric Thought and Devices in Pictures, Metaphor and Symbolic Activity, 8(3): 243–255.
Lakoff G., Johnson M. (1988), Metafory w naszym życiu, T.P. Krzeszowski (tłum.), Państwowy Instytut Wydawniczy.
Lasky S. (2005), A sociocultural approach to understanding teacher identity. agency and professional vulnerability in a context of secondary school reform, Teaching and Teacher Education, 21, 8: 899–916.
Maliszewski B. (2018), O otwartości metafory. Półrocznik Językoznawczy Tertium. Tertium Linguistic Journal, 3(2): 28–46.
Marciniak Ł.T. (2010), Konstruowanie tożsamości zawodowej: procesy odniesienia i rozróżnienia (s. 181–195) [w:] K.T. Konecki, A. Kacperczyk (red.), Procesy tożsamościowe. Symboliczno-interakcyjny wymiar konstruowania ładu i nieładu społecznego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Michalak J. (2001), Pełnienie roli nauczyciela a poszukiwanie własnej tożsamości (s. 162–175) [w:] T. Bajkowski, T. Sawicki (red.), Tożsamość osobowa a tożsamości społeczne. Wyzwania dla edukacji XXI wieku, Wydawnictwo Trans Humana.
Olszewski S. (2017), Usłyszeć polifonię. Tożsamości zawodowe pedagogów specjalnych pracujących z osobami z niepełnosprawnością intelektualną, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Olszewski S. (2023), Studia jak przestrzeń kształcenia tożsamości zawodowej pedagogów specjalnych, Człowiek – niepełnosprawność – społeczeństwo, 1(59): 5–16.
Parys K. (2008), Twórczość w kontekście przymusu edukacyjnego (s. 96–101) [w:] U. Bartnikowska, C. Kosakowski, A. Krause (red.), Współczesne problemy pedagogiki specjalnej, „Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, 7.
Parys K. (2014), Zjawisko pozoru w systemie kształcenia uczniów niepełnosprawnych – próba identyfikacji i propozycje rozwiązań, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 4: 29–55.
Plichta P. (2015), Wypalenie zawodowe i poczucie sensu życia pedagogów specjalnych, Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Sachs J. (2005), Teacher education and the development of professional identity: learning to be a teacher (s. 5–21) [w:] P. Denicolo, M. Kompf (red.), Connecting Policy and Practice: Challenges for Teaching and Learning in Schools and Universities, Routledge.
Sadowska S. (2002), O władzy nauczycielskiej – jasne i ciemne strony władzy w kontekście integracji [w:] E. Garniewicz, A. Krause (red.), Od tradycjonalizmu do ponowoczesności, Wydawnictwo UWM.
Sęk H. (2000), Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Społeczne i podmiotowe uwarunkowania (s. 99–114) [w:] J. Brzeziński, Z. Kwieciński (red.), Psychologiczno-edukacyjne aspekty przesilenia systemowego, Wydawnictwo UMK.
Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/slowniki/pokaza%C4%87.html [dostęp: 19.05.2025].
Skarga B. (2009), Tożsamość i różnica, Wydawnictwo Znak.
Speck O. (2005), Niepełnosprawni w społeczeństwie. Podstawy ortopedagogiki, tłum. W. Zeidler, A. Skrzypek, D. Gącza, D. Szarkowicz, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Sztompka P. (2012), Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Taleb N.N. (2013), Antykruchość. O rzeczach. którym służą wstrząsy, Kurhaus.
Wenger E. (2008), Communities of Practice. Learning. Meaning and Identity, Cambridge University Press.
Werbińska D. (2017), The Formation of Language Teacher Professional Identity. A Phenomenographic-Narrative Study, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku.
