Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweŚciany labiryntu. Systemy narracyjne Franza Kafki i Nikołaja Gogola
Słowa kluczowe:
Kafka, Gogol, narracja, narratologia, narrator, poetyka, GenetteAbstrakt
Oś tematyczną, a zarazem cel niniejszego artykułu, stanowi przede wszystkim wykazanie i komparatystyczna analiza rozlicznych podobieństw wybranych elementów systemów narracyjnych Franza Kafki i Nikołaja Gogola. W kontekście badania wykorzystany zostanie aparat pojęciowy wypracowany przez współczesną narratologię; określiwszy fokalizację, diegetyczność, rodzaj modusu narracyjnego, a ponadto umiejscowienie „filtrów” i „reflektorów” w ramach diegezy, autor wykazuje, w jaki sposób Gogol i Kafka kreują swoich narratorów, równolegle konstruując poczucie absurdu i wymuszając interpretację.
Downloads
Bibliografia
Arhipov, Û.I., Borev, Û.B. (1988). Grotesk Gogolâ i fantastičeskoe načalo v nemeckoâzyčnyh literaturah. V: Mann, Û.V. (Red.). Gogol’ i mirovaâ literatura. Moskva: Nauka: 141–156 [Архипов, Ю.И., Борев, Ю.Б. (1988). Гротеск Гоголя и фантастическое начало в немецкоязычных литературах. В: Манн, Ю.В. (Ред.). Гоголь и мировая литература. Москва: Наука: 141–156].
Beißner, F. (1983). Der Erzähler Franz Kafka: und andere Vorträge. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Blanšo, M. (1998). Ot Kafki k Kafke. Moskva: Logos [Бланшо, М. (1998). От Кафки к Кафке. Москва: Логос].
Booth, W. (2010). The Rhetoric of Fiction. Chicago: University of Chicago Press.
Chatman, S. (1990). Coming to Terms: The Rhetoric of Narrative in Fiction and Film. New York: Cornell University Press.
Cornwell, N. (2006). The Absurd in Literature. Manchester: Manchester University Press.
Dubrovskaâ, V.V. (2016). Literaturovedenie: vvedenie v disciplinu. Moskva–Berlin: Directmedia [Дубровская, В.В. (2016). Литературоведение: введение в дисциплину. Москва–Берлин: DirectMedia].
Elistratova, A.A. (1972). Gogol’ i problemy zapadno-evropejskogo romana. Moskva: Nauka [Елистратова, А.А. (1972). Гоголь и проблемы западно-европейского романа. Москва: Наука].
Erlich, V. (1956). Gogol and Kafka: Note on “Realism” and “Surrealism”. In: Halle, M. (Ed.). For Roman Jakobson: Essays on the Occasion of his Sixtieth Birthday. The Hague: Mouton: 101–108.
Fludernik, M. (2003). Metanarrative and Metafictional Commentary: From Metadiscursivity to Metanarration and Metafiction. Poetica, XXXV, 1/2: 1–39.
Fludernik, M. (2009). An Introduction to Narratology. London–New York: Routledge.
Fridštejn, Û.G. (Red.). (2012). Franc Kafka v russkoj kul’ture. 2012. Red. Fridštejn, Û.G. Moskva: Centr knigi Rudomino [Фридштейн, Ю.Г. (Ред.). (2012). Франц Кафка в русской культуре. Москва: Центр книги Рудомино].
Fuentes, C. (1991). Myself with Others: Selected Essays. New York: Farrar, Straus and Giroux.
Gavins, J. (2013). Reading the Absurd. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Genette, G. (1972). Figures III. Paris: Seuil.
Genette, G. (1983). Nouveau discours du récit. Paris: Seuil.
Genette, G. (1988). Narrative Discourses Revisited. New York: Cornell University Press.
Gogol, N. (1950, 1953). Utwory wybrane. Przeł. W. Broniewski, J. Brzęczkowski, J. Tuwim, J. Wyszomirski. T. 1–2. Kraków: Czytelnik.
Gray, R., Gross, R., Goebel, R., Koleb, C. (2017). Franz Kafka. Encyklopedia. Przeł. J. Kozak. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Herman, L., Vervaeck, B. (2005). Handbook of Narrative Analysis. Lincoln: University of Nebraska Press.
James, H. (1972). Theory of Fiction. Lincoln: University of Nebraska Press.
Kafka, F. (1969). Dzienniki 1910–1923. Przeł. J. Werter. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Kafka, F. (1983). Tagebücher 1910–1923. Frankfurt am Main: Fischer.
Kafka, F. (2012). Listy do rodziny, przyjaciół, wydawców. Przeł. R. Urbański. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Kafka, F. (2016). Opowieści i przypowieści. Przeł. L. Czyżewski, R. Karst, A. Kowalkowski et al. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kafka, F. (2018). Wybór prozy. Przeł. L. Czyżewski, R. Karst, A. Kowalkowski et al. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Karst, R. (1975). The Reality of the Absurd and the Absurdity of the Real. Kafka and Gogol. Mosaic: An Interdisciplinary Critical Journal, IX, 1: 67–81.
Limoges, J.-M. (2013). De l’écrit à l’écran. Pour une typologie des voix narratives au cinema. Cahiers de Narratologie, 25, DOI: https://doi.org/10.4000/narratologie.6795. (Online) http://journals.openedition.org/narratologie/6795 (dostęp 20.05.2020).
Link, H. (1976). Rezeptionsforschung: Eine Einführung in Methoden und Probleme. Stuttgart–Berlin– Köln–Mainz: W. Kohlhammer.
Mann, Û.V. (2015). Skvoz’ formu k smyslu. Samootčët. Moskva–Âvne: Vysšaâ škola konsaltinga [Манн, Ю.В. (2015). Сквозь форму к смыслу. Самоотчёт. Москва–Явне: Высшая школа консалтинга].
Markiewicz, H. (1994). Narrator i autor w światowej teorii literatury. Pamiętnik Literacki, 85 (4): 225–235.
Parry, I. (1953). Kafka and Gogol. German Life and Letters, VI, 2: 141–145, DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-0483.1953.tb01083.x.
Pascal, R. (1982). Kafka’s Narrators. A study of his stories and sketches. London: Cambridge University Press.
Phelan, J. (1996). Narrative as Rhetoric. Technique, Audiences, Ethics, Ideology. Columbus: Ohio State University Press.
Popović, T. (2010). Ideology and the Absurd in Literature. TRANS–, 9, DOI: https://doi.org/10.4000/trans.395. (Online) https://journals.openedition.org/trans/395 (dostęp 20.05.2020).
Richardson, B. (2006). Unnatural Voices: Extreme Narration in Modern and Contemporary Fiction. Columbus: Ohio State University Press.
Routledge Encyclopedia of Narrative Theory (2005). Eds. Herman, D., Jahn, M., Ryan, M.-L. London– New York: Routledge.
Ryan, M.-L. (1991). Possible Worlds, Artifical Inteligence, and Narrative Theory. Bloomington: Indiana University Press.
Schmid, W. (1973). Der Textaufbau in den Erzählungen Dostoevskijs. München: W. Fink. Schmidt, C. (2010). Kafkas fast unbekannter Freund: das Leben und Werk von Felix Weltsch (1884–1964). Würzburg: Königshausen & Neumann.
Simpson, P. (1993). Language, Ideology, and Point of View. London–New York: Routledge.
Šul’c, S. (2018). Kafka i Gogol’: «Zamok» i «Vij». Studia Rossica Gedanensia 5: 251–276, DOI: https://doi.org/10.26881/srg.2018.5.19 [Шульц, С. (2018). Кафка и Гоголь: «Замок» и «Вий». StudiaRossica Gedanensia, 5: 251–276, DOI: https://doi.org/10.26881/srg.2018.5.19].
Timofeev, L.I. (1971). Osnovy teorii literatury. Moskva: Prosveŝenie [Тимофеев, Л.И. (1971). Основы теории литературы. Москва: Просвещение].
Todorov, T. (2018). Symboliczność i interpretacja. Przeł. T. Stróżyński. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
Tomášik, M. (2012). Kafka’s “The Metamorphosis”, Gogol’s “The Nose”, and Roth’s “The Breast”. In:Kačmárová, A. (Ed.). English Matters. A Collection of Papers by the Institute of English and American Studies Faculty. T. 3. Prešov. Prešovská univerzita v Prešove: 48–53.
Vinogradov, V.V. (1971). O teorii hudožestvennoj reči. Moskva: Vysšaâ Škola [Виноградов, В.В. (1971). О теории художественной речи. Москва: Высшая Школа].
Walser, M. (1972). Opis formy – studium o Kafce. Przeł. E. Misiołek. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
_(1).png){kind=logo}
