Eklezjonimy jako problem przekładowy (na materiale języka rosyjskiego i polskiego)

Autor

Słowa kluczowe:

ecclesionym, hagionym, heortonym, translation technique, transcription, translation

Abstrakt

This paper discusses the difficulties related to the transmission of Russian ecclesionyms in texts translated into Polish. The author focuses on terminological issues, considering the special place of ecclesionyms and their connection with hagionyms and heortonyms. The author also cites selected divisions of ecclesionyms based on their structural and semantic properties, which might help in the selection of the most appropriate translation techniques. The examples analyzed in the article present different solutions, primarily from the point of view of teaching translation.

Downloads

Download data is not yet available.

Biogram autora

Anna Szczęsny - Uniwersytet Warszawski

Doktor nauk humanistycznych, adiunkt dydaktyczny w Instytucie Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w przekładzie tekstów z dziedziny kultury, historii oraz szeroko rozumianej humanistyki. W kręgu jej zainteresowań naukowych  szczególne  miejsce  zajmuje  onomastyka  translatoryczna.  Autorka  szeregu  publikacji  z  zakresu  praktyki  przekładu  i  onomastyki  przekładowej  (m.in.  w  periodykach:   „Komunikacja   Specjalistyczna”,   „Między   Oryginałem   a   Przekładem”,   „Rocznik  Przekładoznawczy”);  współautorka  książki  Tłumaczenie  pisemne  na  język  polski. Kompendium (współaut. Z. Kozłowska, Warszawa 2018/2020), współredaktor-ka  trzech  tomów  serii  „Między  Oryginałem  a  Przekładem”:  Teoria  tłumaczenia  czy  teorie tłumaczeń?. Cz. 1 (wespół z K. Hejwowski, Kraków 2016), Dydaktyka przekładu (z M. Piotrowska, Kraków 2013) oraz tomów zbiorowych: Tłumacz: sługa, pośrednik, twórca? (wspóred. M. Guławska-Gawkowska, K. Hejwowski, Warszawa 2012), 50 lat polskiej translatoryki (współred. K. Hejwowski, U. Topczewska, Warszawa 2009), Językowy obraz świata w oryginale i przekładzie (współred. K. Hejwowski, Siedlce 2007); autorka  podręczników  do  nauki  języka  rosyjskiego  i  gramatyki  rosyjskiej  (Langen-scheidt Polska). Tłumaczka pisemna i ustna (konferencyjna) języka rosyjskiego.

Bibliografia

Blaza, M. SJ (2018). Matka Boża w teologii prawosławnej. Studia Bobolanum, 29(1): 23–45. DOI:10.30439/SB.2018.1.2.

Borisevič, O.A. (2011). Èkklezionimy kak raznovidnost’ urbanonimov v sovremennoj onomastičeskoj sisteme. Učenye zapiski Tavričeskogo nacional’nogo universiteta im. V.I. Vernadskogo. SeriâFilologiâ. Social’nyekommunikacii, 24(63), № 4. Č. 1: 420–424 [Борисевич, О.А. (2011). Экклезионимы как разновидность урбанонимов в современной ономастической системе. Ученые записки Таврического национального университета им. В.И. Вернадского. Серия Филология. Социальные коммуникации, 24(63), № 4. Ч. 1: 420–424].

Borisevič, O.A. (2013). Geortonim – èkklezionim: voprosy vzaimodejstviâ. (Online) https://lib.vsu.by/jspui/bitstream/123456789/9953/1/163-165.pdf (dostup: 10.04.2021) [Борисевич, О.А.(2013). Геортоним – экклезионим: вопросы взаимодействия. (Online) https://lib.vsu.by/jspui/bitstream/123456789/9953/1/163-165.pdf (доступ: 10.04.2021)].

Bugaëva, I.V. (2008). Sposob nominacii ikon. Al’manah sovremennoj nauki i obrazovaniâ, 2(9). Č. 2: 29–32. (Online) https://www.gramota.net/materials/1/2008/2-2/12.html (dostup: 15.04.2021)[Бугаёва, И.В. (2008). Способ номинации икон. Альманах современной науки и образования, 2 (9). Ч. 2. 29–32. (Online) https://www.gramota.net/materials/1/2008/2-2/12.html (доступ: 15.04.2021)].

Bugaëva, I.V. (2010). K voprosu o strukture sakral’nogo onomastikona. (Online) https://www.portal-slovo.ru/philology/42536.php (dostup: 10.04.2021) [Бугаёва, И.В. (2010). К вопросу о структуре сакрального ономастикона] (Online) https://www.portal-slovo.ru/philology/42536.php (доступ: 10.04.2021)].

Charkiewicz, J. (2009). Typologia świętych w Kościele prawosławnym: próba systematyki. Elpis, 11 (19–20): 323–380. (Online) https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Elpis/Elpis-r2009-t11-n19_20/Elpis-r2009-t11-n19_20-s323-380/Elpis-r2009-t11-n19_20-s323-380.pdf (dostęp 22.04.2021).

Charkiewicz, J. (2014). Nazewnictwo prawosławnych świętych w języku polskim. Prace Filologiczne, 65: 43–53.

Gałkowski, A. (2018). Definicja i zakres chrematonimii. Folia onomastica Croatica, 27: 1–14. DOI: 10.21857/mwo1vcz00y.

Gałkowski, A. (2020). Real and quasi-heortonyms as contextualized and conceptualized intercultural names. Prace Językoznawcze, 22 (3): 73–90. DOI: 10.31648/pj.5707.

Handke, K. (1998). Nazewnictwo miejskie. W: Rzetelska-Feleszko E. (Red.). Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Warszawa–Kraków: Towarzystwo Naukowe Warszawskie; Instytut Języka Polskiego PAN: 283–311.

Hrynkiewicz-Adamskich, B. (2016). O nekotoryh aspektah proprial’noj intertekstualizacii v svete novejših issledovanij. Studia Rossica Posnaniensia, 41: 289–303 [О некoторых аспектах проприальной интертекстуализации в свете новейших исследований. Studia Rossica Posnaniensia, 41: 289–303].

Janik-Borecka, K. (2018). Russkie èkklezionimy (na materiale Geografičesko-statističeskogo slovarâ Rossijskoj imperii P.P. Semënova-Tân-Šanskogo). Kultury Wschodniosłowiańskie – Oblicza i Dialog, 8: 71–78 [Русские экклезионимы (на материале Географическо-статистического словаря Российской империи П.П. Семёнова-Тян-Шанского). Kultury Wschodniosłowiańskie – Oblicza i Dialog, 8: 71–78].

Kamalova, A. (2018). Imâ svâtogo v pravoslavnoj tradicii. Humanistica 21, 2: 63–75. (Online) https://bazhum.muzhp.pl/media/files/humanistica_21/humanistica_21-r2018-t2/humanistica_21-r2018-t2-s63-75/humanistica_21-r2018-t2-s63-75.pdf (dostup: 17.04.2021) [Имя святого в православной традиции. Humanistica 21, 2: 63–75. (Online) https://bazhum.muzhp.pl/media/files/humanistica_21/humanistica_21-r2018-t2/humanistica_21-r2018-t2-s63-75/humanistica_21-r2018-t2-s63-75.pdf (доступ: 17.04.2021)].

Kostiuczuk, J., Tofiluk, J., Ławreszuk, M., Misijuk, W., Charkiewicz, J. (2016). Specyfika polskiej terminologii prawosławnej. Koncepcja normatywizacji pisowni. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Kozłowska, Z., Szczęsny, A. (2018). Tłumaczenie pisemne na język polski. Kompendium. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Lewicki, R. (2002). Chrześcijaństwo. Słownik rosyjsko-polski. Warszawa: Instytutu Wydawniczy PAX.

Lewicki, R. (2017). Zagadnienia lingwistyki przekładu. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Lukina, O.A. (2014). Èkklezionimnoe prostranstvo Belarusi. Vitebsk: VGU im. P.M. Mašerova [Лукина, О. А. (2014). Экклезионимное пространство Беларуси. Витебск: ВГУ им. П.М. Машерова].

Lukina, O.A. (2015). Agionim – èkklezionim: problemy vzaimodejstviâ (na materiale nazvanij kul’tovyh sooruženij Belarusi). Vestnik Polockogo gosudarstvennogo universiteta, 10: 100–104 [Лукина, О.А. (2015). Агионим – экклезионим: проблемы взаимодействия (на материале названийm культовых сооружений Беларуси). Вестник Полоцкого государственного университета, 10: 100–104].

Lukina, O.A. (2018). Èkklezionimika kak nauka: predmet, istoriâ, perspektivy razvitiâ. Učenye zapiski UO «VGU im. P.M. Mašerova», 25: 143–147 [Лукина, О.А. (2018). Экклезионимика как наука: предмет, история, перспективы развития. Ученые записки УО «ВГУ им. П.М. Машерова», 25: 143–147].

Lukina, O.A. (2019). Svoeobrazie èkklezionimov kak osobyh onimnyh edinic (na materiale nazvanij kul’tovyh sooruženij Belarusi). V: Vasil’ev, V.L. (Red.). Onomastika Povolž’â. Materialy XVII Meždunarodnoj naučnoj konferencii. Velikij Novgorod (17–20 sentâbrâ 2019 goda). Velikij Novgorod: Novgorodskij gosudarstvennyj universitet imeni Âroslava Mudrogo. TPK «Pečatnyj dvor»: 443–446 [Лукина, О.А. (2019). Своеобразие экклезионимов как особых онимных единиц (на материале названий культовых сооружений Беларуси). В: Васильев, В.Л. (Ред.). Ономастика Поволжья. Материалы XVII Международной научной конференции. Великий Новгород (17–20 сентября 2019 года). Великий Новгород: Новгородский государственный университет имени Ярослава Мудрого. ТПК «Печатный двор»: 443–446] DOI: 10.34680/2019.onomastics.443.

Lukina, O.A. (2020). Strukturno-semantičeskoe svoeobrazie naimenovanij pravoslavnyh monastyrej Belarusi. Vestnik MGLU. Seria 1: Filologiâ, 2(105): 112–118 [Лукина О.А. (2020). Структурносемантическое своеобразие наименований православных монастырей Беларуси. Вестник МГЛУ. Серия 1: Филология, 2(105): 112–118].

Pidčenko, M. V. (2017). Struktura i funkcionirovanie ikonimov v tekstah pravoslavnoj periodiki. Kul’tura i civilizaciâ, 7, 2A: 320–327 [Пидченко М.В. Структура и функционирование иконимов в текстах православной периодики. Культура и цивилизация, 7, № 2А: 320–327].

Podol’skaâ N.V. (1978). Slovar’ russkoj onomastičeskoj terminologii. Moskva: Nauka [Подольская Н.В. (1978). Словарь русской ономастической терминологии. Москва: Наука].

Razumov, R., Goryayev, S. (2019). Church names in the urban toponymy (on Russian materials). Acta onomastica, 60(1): 94–111.

Smykowska, E. (2002). Ikona. Mały słownik. Warszawa: Verbinum.

Šmelëva, T.V. (2019). Imena novgorodskih hramov v sovremennom onomastikone. Učenye zapiski Novgorodskogo gosudarstvennogouniversiteta imeni Âroslava Mudrogo, 2(20). (Online) https:// www.novsu.ru/file/1521418 (dostup: 17.04.2021) [Шмелёва, Т.В. (2019). Имена новгородских храмов в современном ономастиконе. Ученые записки Новгородского государственного университета имени Ярослава Мудрого, 2(20). (Online) https://www.novsu.ru/file/1521418 (доступ: 17.04.2021)] DOI: 10.34680/2411-7951.2019.2(20).30.

Szczęsny, A. (2017). Tradycja, tłumaczenie czy transkrypcja? O mikrotoponimach i antroponimach z perspektywy dydaktyki tłumaczenia. Komunikacja Specjalistyczna, 13: 61–78.

Szczęsny, A. (2019). Trudnosti peredači imën sobstvennyh. Mikrotoponimy v kinoperevode s točki zreniâ didaktiki. W: Muszyńska-Wolny, D., Michałowski, P., Urbanek, D. (Red.) Język rosyjski jako obcy. Dydaktyka przekładu, słowniki i pomoce naukowe, Warszawa: Uniwersytet Warszawski: 83–98 [Трудности передачи имён собственных. Микротопонимы в кинопереводе с точки зрения дидактики. W: Muszyńska-Wolny, D., Michałowski, P., Urbanek, D. (Red.) Język rosyjski jako obcy. Dydaktyka przekładu, słowniki i pomoce naukowe, Warszawa: Uniwersytet Warszawski: 83–98].

Źródła przykładów / Sources of examples

Cerkiew Wasyla z Gorki, sobór Przemienienia Pańskiego monastyru Spaso-Mirożskiego – (Online) https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Pskow;3964084.html (dostęp: 20.04.2021).

Cerkiew Wasyla Błogosławionego – Protokół z 94 posiedzenia KSNG w dniu 19. 10. 2016 –(Online) http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/protokol_ksng/protokol_ksng-94_posiedzenie.pdf – s. 7 (dostęp: 20.04.2021)

Cerkiew św. Mikołaja (cerkiew pw. św. Mikołaja, cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy) – (Online) http://orthodox.bialystok.pl/pl/cms/doc/index/id/3876, http://soborbialystok.pl/ (dostęp: 20.04.2021).

Cerkiew Poczęcia św. Anny (w Bohorodycy, nieistniejąca) – (Online) https://pl.linkfang.org/wiki/Cerkiew_Pocz%C4%99cia_%C5%9Bw._Anny_w_Brodzicy (dostęp: 20.04.2021).

Monaster Spaso-Andronikowski – (Online) http://bractwocim.pl/wp-content/uploads/2015/05/2012-2.pdf (dostęp: 20.04.2021).

Poczęcie św. Anny / Święto Poczęcia u św. Anny / Poczęcie przez św. Annę Bogurodzicy – (Online) Blaza 2018: 39–41.

Protokleros (Pierwozwanyj) – (Online) https://pl.aleteia.org/2018/11/30/sw-andrzej-pierwszypowolany-apostol-dlaczego-zmarl-na-krzyzu-w-ksztalcie-x/ (dostęp: 20.04.2021).

Św. Apostoł Andrzej Pierwszy Powołany. Niebiański patron Rusi. (broszura), wyd. Bratczyk – (Online) http://sklep.cerkiew.pl/product_info.php?products_id=3548 (dostęp: 20.04.2021).

Андроников монастырь, Спасо-Андроников монастырь, Андроников Нерукотворного Спаса монастырь, Андроников в честь Нерукотворного Образа Спасителя мужской монастырь– (Online) https://www.pravenc.ru/text/115428.html, https://www.rublev-museum.ru/about/spaso-andronikov-monastery/ (доступ: 20.04.2021).

Зачатьевский монастырь ■ klasztor Niepokalanego Poczęcia – Lewicki 2002: 182.

Спасо-Мирожский монастырь – (Online) http://www.opskove.ru/?lc=ru, http://www.mirozhsky-monastery.ru/page/history (доступ: 20.04.2021).

Церковь апостола Андрея Первозванного (Новосёлово) – (Online) https://zen.yandex.ru/media/solo_due/pravoslavnokosmicheskii-hram-na-meste-padeniia-samoleta-iuriia-gagarina5f3f37146748053a59a21027 (доступ: 20.04.2021).

Церковь Николая со Усохи, церковь Василия на Горке, Спасо-Мирожский монастырь – (Online) https://tass.ru/v-strane/6664403, http://www.opskove.ru/object/105254681?lc=ru, https://www.culture.ru/institutes/10075/spaso-preobrazhenskii-mirozhskii-monastyr-pskov, http://www.mirozhsky-monastery.ru/page/history (доступ: 20.04.2021).

Церковь Покрова в Филях – (Online) https://sobory.ru/article/?object=02066 (dostęp: 20.04.2021).

Церковь Зачатия праведной Анны что в Углу – (Online) https://zaryadie.ru/2019/11/02/hramzachatiya-pravednoj-anny/ (доступ: 20.04.2021).

Pobrania

Opublikowane

2021-12-31

Jak cytować

Szczęsny, A. (2021). Eklezjonimy jako problem przekładowy (na materiale języka rosyjskiego i polskiego). Studia Rossica Gedanensia, (8), 79–93. Pobrano z https://czasopisma.bg.ug.edu.pl/index.php/SRG/article/view/6665

Numer

Nr 8 (2021)

Dział

Studia i artykuły