Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweOswajanie rzeczywistości: realizm i magia w twórczości literackiej Aliny Domnicz
Słowa kluczowe:
sztuka, twórczość, literatura, niepełnosprawność, językAbstrakt
W prezentowanym tekście przedstawiona została analiza twórczości literackiej Aliny Domnicz, mieszkanki ekumenicznej wspólnoty L’Arche w Śledziejowicach pod Krakowem, skoncentrowana wokół zasadniczego pytania: Jaki świat kreuje Autorka w swoich utworach i w jaki sposób to robi? Głównym celem artykułu jest zatem poznanie literackich światów konstruowanych przez Autorkę oraz środków, za pomocą których są tworzone. Podejściem badawczym, umożliwiającym realizację tak określonego celu jest jakościowa analiza treści (tekstu) oraz analiza narracyjna wybranych utworów literackich. Przy czym tekst narracyjny, za M. Balem, definiuję jako tekst, w którym podmiot lub agens przekazuje odbiorcy („opowiada” czytelnikowi) opowieść za pomocą określonego medium, np. języka, obrazów, dźwięków [Bal 2012: 3]. Ramą interpretacyjną, tworzącą szerszy, teoretyczno-literacki kontekst badań, jest nurt magicznego realizmu. Analizując opowiadania, poszukiwałam w nich zatem wątków i motywów charakterystycznych dla tego nurtu, które pomogły wyłonić wyodrębnione w toku analizy kategorie opisu. Alina Domnicz, w poddanych analizie Opowiadaniach, używa niezbyt skomplikowanego, dość potocznego, a miejscami nawet lekko rubasznego języka, zamykającego się w stosunkowo niewielkim zbiorze pojęć, zwrotów i zdań. Jednak za pomocą prostego, pozbawionego intelektualnego wyrafinowania i estetycznych eksperymentów tworzywa, potrafi wykreować coraz to bardziej złożoną, nabierającą magicznego wymiaru rzeczywistość. Wprowadza w tok opowieści, dozując niejako stopniowo napięcie, niezwykłych bohaterów, których umieszcza w pozornie zwyczajnych i naturalnych, ale zarazem też dziwnych i niezwykłych sytuacjach.
Downloads
Bibliografia
Bal M. (2012), Narratologia. Wprowadzenie do teorii narracji, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Bauman T. (2001), Strategie jakościowe w badaniach pedagogicznych [w:] Zasady badań pedagogicznych, T. Pilcha, T. Bauman (red.), Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
Biedermann J., Gazda G, Hubner I. (red.) (2007), Realizm magiczny: teorie i realizacje artystyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Chrobak M. (2010), Realizm magiczny w polskiej literaturze dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków.
Domnicz A. (1996), Opowiadania, PSOUU i Galeria Promyk, Gdańsk.
Hart S.M., Ouyang W.Ch. (eds.) (2005),A Companion to Magical Realism, Woodbridge, Tamesis.
Hulle P. (1996), Przedmowa [w:] A. Domnicz, Opowiadania, Gdańsk, s. 3.
Krzemińska D. (2012), Język i dyskurs codzienny osób z niepełnosprawnością intelektualną, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Krzemińska D. (2013), „Mam wrażenie, że Anieli niosą mnie wszędzie…”. Karol Nahlik w (nietypowej) refleksji, „Niepełnosprawność”, nr 9, s. 72–92.
Mroczkowka-Brandt K. (2009), Przeczucia innego porządku. Mapa realizmu magicznego w literaturze światowej XX i XXI wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Palska H. (1999), Badacz społeczny wobec tekstu. Niektóre problemy analizy jakościowej w socjologii i teorii literatury [w:] Spojrzenie na metodę. Studia z metodologii badań socjologicznych, H. Domański, K. Lutyńska, W. Rostocki (red.), IFIS PAN, Warszawa.
Perakyla A. (2009), Analiza rozmów i tekstów [w:] Metody badań jakościowych, N.K. Denzin, Y.S. Lincoln (red.), PWN, Warszawa.
Pindel T. (2014), Realizm magiczny. Przewodnik (praktyczny), Universitas, Kraków.
Pindel T. (2014), Zjawy, szaleństwo i śmierć. Fantastyka i realizm magiczny w literaturze hispanoamerykańskiej, Universitas, Kraków.
Silverman D. (2007), Interpretacja danych jakościowych, PWN, Warszawa.
Szczepaniak K. (2012), Zastosowanie analizy treści w badaniach artykułów prasowych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, nr 42, s. 83–112.
Szemplińska A., Chatzipedtidis K. (2017), Zastosowanie Biblioterapii z osobami z niepełnosprawnością intelektualną na przykładzie Wspólnoty L’Arche, „Edukacja Humanistyczna”, nr 1, s. 161–170.
Wlazło M. (2013), Proste myśli, trudne słowa. Z perspektywy socjopedagogicznej o wizerunku osób z niepełnosprawnością intelektualną w literaturze pięknej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 14.
Zierkiewicz E., Szemplińska A. (2015), Czarownica jako alter ego dojrzałej kobiety z niepełnosprawnością intelektualną. Analiza autorskich bajek, „Edukacja Dorosłych”, nr 2, s. 123–141.
