Academic Scientific JournalsUniversity teachers’ (special educators’) training – between chances and restrictions in expanding the limits of possibilities, realizing the humanistic vision of education
Keywords:
university, training, teacher, special educatorAbstract
The presented analyses concerning changes in university training of teachers (special educators) are directed by questions and challenges faced in implementing the humanistic vision of education, vision of education bringing a social change. In the perspective of this vision of education it is clear, that teaching/upbringing/rehabilitation as particular social practices do not need servants performing their tasks who declare a worldview of kindness and acceptance of Other, but aware doers who manage to overcome the socially and institutionally imposed framework, reflexively and critically oriented toward everyday life discourses, as well as scientific discourses. The article begins with a discussion on the model of special educators’ training which is rooted in a deeply humanistic concept of Maria Grzegorzewska. It perfectly traced a new paths and undertaken efforts in educational changes which have been initiated by a political upheaval in 1980–1981. The further part of the article is a discussion on university teachers’ training after political change in 1989. The analyses reveal a key factor in educating teachers that has been the primacy of adaptive competences allowing them to teaching effectively, being efficient in communication skills and enterprising, easily find themselves in the labor market, however, it eventually validates action – oriented order rather than understanding – oriented order in teachers’ training. In reference to conceptions revealing the weakness of university teachers’(special educators’) training, the issue of revising some paradoxes was considered, while pointing to the fact that the newly enacted legislation and regulations did not drive the expected changes in the field of educating teachers who are not special educators.
Downloads
References
Bednarska N. (2015), Wikipedia na uczelni i w szkole – przyszli nauczyciele o Wikipedii, Ruch Pedagogiczny, nr 1: 141–153.
Bloom A. (2012), Umysł zamknięty. O tym, jak amerykańskie szkolnictwo wyższe zawiodło demokrację i zubożyło dusze dzisiejszych studentów, przekł. T. Bieron, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Borawska-Kalbarczyk K (2013), „Pokolenie C” w roli studentów – uczenie się w pułapce klikania?, http://www.ktime.up.krakow.pl/symp2013/referaty_2013_10/borawska.pdf [dostęp: 4.03.2020].
Brzeziński J. (1994), Rozważania o uniwersytecie [w:] J. Brzeziński, L. Witkowski (red.), Edukacja wobec zmiany społecznej, Wydawnictwo Edytor, Toruń, 23–47.
Dauber H. (1997), Obszary uczenia się w przyszłości. Perspektywy pedagogiki humanistycznej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Doroszewska J. (1981), Pedagogika specjalna, t. 1, Podstawowe problemy teorii i praktyki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami (2012), Profil nauczyciela edukacji włączającej, Odense, Dania.
Gołębniak B.D. (red.) (2008), Pytanie o szkołę wyższą. W trosce o człowieczeństwo, Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław.
Gromkowska-Melosik A. (2007), Ściągi, plagiaty, fałszywe dyplomy, GWP, Gdańsk.
Grzegorzewska M. (2002), Listy do młodego nauczyciela. Cykl I–III, Wydawnictwo APS, Warszawa.
Janiszewska-Nieścioruk Z., Sadowska S. (2016), Problemy związane z probolońskim kształceniem pedagogów i nauczycieli w Polsce, Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, nr 23: 13–31.
Kłakówna Z. (2014), Jakoś i jakość. Subiektywna kronika wypadków przy reformie szkoły (1989–2013), Wydawnictwo Universitas, Kraków.
Kosakowski C. (1994), Kształcenie pedagogów specjalnych na tle przemian [w:] M. Chodkowska, Człowiek niepełnosprawny. Problemy autorealizacji i społecznego funkcjonowania. Charisteria dla Profesor Zofii Sękowskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, 25–37.
Kowalik S. (2007), Psychologia rehabilitacji, Wydawnictwo WAiP, Warszawa.
Krause A. (2009), Teoretyczne i empiryczne problemy pedagogiki specjalnej. Zarys obszarów badawczych, Niepełnosprawność, nr 1: 9–24.
Krause A. (2011), Współczesne paradygmaty pedagogiki specjalnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Krzemiñska D., Lindyberg I. (2018), O (nie)studiowaniu i (nie)przygotowaniu do pracy w obszarze wsparcia dorosłych osób z niepełnosprawnością. Refleksja z doświadczeń nauczyciela akademickiego i badacza, Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, nr 32: 99–114.
Krzemińska D., Rzedzicka K. (2009), O przygotowaniu zawodowym pedagogów specjalnych – krajobraz (bez)zmian?, Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, nr 1: 113–124.
Kwaśnica R. (2003), Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu [w:] Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki, t. 2, PWN, Warszawa.
Kwaśnica R. (2014), Dyskurs edukacyjny po inwazji rozumu instrumentalnego. O potrzebie refleksyjności, Wydawnictwo DSW, Wrocław.
Kwieciński Z. (1997), Rynek edukacyjny a demokracja: sprzeczne wyzwania [w:] Z. Kwieciński (red.), Nieobecne dyskursy, cz. 5, UMK, Toruń, 114–122.
Kwieciński Z. (2007), Między patosem a dekadencją. Studia i szkice socjopedagogiczne, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Wyższej Szkoły Edukacji TWP, Wrocław.
Kwieciński Z. (2012), Pedagogie postu. Preteksty. Konteksty. Podteksty, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Kwiek M. (2015), Uniwersytet w dobie przemian. Instytucje i kadra akademicka w warunkach rosnącej konkurencji, PWN, Warszawa.
Lewartowska-Zychowicz M. (2017), O wyższości umiejętności nad refleksją (w kontekście studenckich interpretacji przedmiotu pedagogiki specjalnej), Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, nr 27: 117–128.
Łozińska M. (2017), Refleksyjność czy bezrefleksyjność ściągających studentów? Próba odczytania różnych znaczeń zjawiska, Edukacja Dorosłych, nr 1: 137–146.
Melosik, Z. (2009). Uniwersytet i społeczeństwo. Dyskursy wolności wiedzy i władzy, OW „Impuls”, Kraków.
Męczkowska A. (2003), Kompetencja [w:] Pilch T. (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 2, Wydawnictwo „Żak”, Warszawa.
Mikut M. (2014), Zaangażowanie w studiowanie czy pozorowanie?, Pedagogika Szkoły Wyższej, nr 1: 105–121.
Nowak-Dziemianowicz M. (2012), Przystosowanie czy rozwój? Pytanie o jakość i cel edukacji w szkole wyższej, Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, nr 1 (57): 113–128.
Parys K, Olszewski S. (2009), Ewolucja poglądów na temat kształcenia pedagogów specjalnych w Polsce, Niepełnosprawność, nr 1: 103–112.
Plutecka K. (2005), Obraz pedagoga specjalnego w aspekcie nowoczesnych paradygmatów pedeutologicznych, Szkoła Specjalna, nr 1: 113–119.
Podemski K. (2005), Socjologia podróży, Wydawnictwo UAM, Poznań.
Potulicka E. (1994), Strategia korporacyjna i kontrakt w zmianie edukacyjnej i społecznej [w:] J. Brzeziński, L. Witkowski (red.), Edukacja wobec zmiany społecznej, Wydawnictwo Edytor, Toruń, 130–149.
Potulicka E., Rutkowiak J. (red.) (2010), Neoliberalne uwikłania edukacji, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Sadowska S. (2014), „Trafiliśmy do nieznanego miasta, a ktoś poradził, żebyśmy zapuścili się w zarośla miedzy dwiema nowymi kamieniczkami” – podróż po mieście naukowym pedagogiki specjalnej, Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, nr 3: 21–34.
Sadowska S. (2016), Kim powinien być pedagog specjalny: granice wzorca w kontekście potrzeb zmiany społecznej i horyzont „odpowiedzi” rozbieżnych, „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, nr 23: 32–47.
Sadowska S. (2016), Kształcenie osób niepełnosprawnych uwikłane w wartości – od polityki zaangażowania moralnego do praktyk edukacyjnych zaangażowanych w sprawiedliwość, Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, nr 3 (33): 37–57.
Sadowska S. (2016), Polityka oświatowa w rozwiązywaniu kwestii kształcenia uczniów z niepełnosprawnościami (1989–2016), Niepełnosprawność, nr 23: 13–36.
Sadowska S. (2016), Studia na kierunku pedagogika specjalna jako przestrzeń czytania naukowego, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, nr 13: 9–27.
Sadowska S. (2017), Bez konturu? O potrzebie samoświadomości dyscyplinarnej pedagogiki specjalnej, Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, nr 27: 24–38.
Tylewska-Nowak B., Buchnat M. (2017), Sprawozdanie z XIV Konferencji Naukowej z cyklu Dyskursy Pedagogiki Specjalnej „Niepełnosprawność wobec zmian – zmiany wobec niepełnosprawności”, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, nr 17: 289–294.
Akty prawne
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 2 listopada 2011 r. w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego (Dz. U. z 2011 r. Nr 253).
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz. U. z 2019 r., poz. 1450).
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 4 listopada 2011 r. w sprawie wzorcowych efektów kształcenia (Dz. U. z 2011 r. Nr 253, poz. 1521).
Ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 1990 r. Nr 65, poz. 385).
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1991 r. Nr 95, poz. 425).
Ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 84, poz. 455).
