Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweO diagnozie z wykorzystaniem ICF jako podstawie organizowania pomocy osobom z niepełnosprawnością – między polityką, wiedzą naukową a praktyką
Słowa kluczowe:
niepełnosprawność, diagnoza, wiedza naukowa, praktyka pomocyAbstrakt
Podstawy teoretyczne i metodologia ICF rodzą duże nadzieje na wykorzystywanie jej w codziennej pracy i stawiają duże oczekiwania wobec praktyków – oczekiwania w zakresie rozumienia podstaw teoretycznych ICF i oczekiwania w zakresie wiedzy o modelu tej diagnozy oraz znaczeniu tego modelu dla organizacji procesu rehabilitacji (możliwościach i ograniczeniach). Analiza kluczowego problemu rozciąga się pomiędzy polem propozycji wykorzystywania ICF wysuwanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, przestrzenią świadomości podmiotów odpowiedzialnych za organizowanie pomocy i przestrzenią innych modeli diagnozy. Dociekania pozwalają na stwierdzenie, że postulat wykorzystania ICF w praktyce rehabilitacyjnej, w tym w pracy z uczniami z niepełnosprawnością w szkole, napotyka na wiele ograniczeń. Ocena obiektywna problemów musi uwzględniać subiektywne odniesienie do nich osoby z niepełnosprawnością. Uwzględnienie tych perspektyw zapewnia interakcyjny model diagnozy, który powinien być urzeczywistniany w praktyce rehabilitacyjnej (diagnoza interakcyjna to rozwinięcie diagnozy funkcjonalnej). Praktyczne spełnienie tej propozycji może być wyraźnie osłabione odgórną wykładnią diagnozy w duchu funkcjonalnym. Osobista perspektywa widzenia niepełnosprawności osób zaangażowanych w pomoc oraz ich podejście do diagnozy wyraźnie odbiega od wykładni teoretycznej na jakiej opiera się model interakcyjny. Często też jest daleka od wykładni przyjmowanej w klasyfikacji ICF. W przestrzeni myślenia o niepełnosprawności osób zaangażowanych w pomoc, w tym nauczycieli, dominuje często tradycyjna wiedza naukowa. Praktyka w zakresie diagnozy ujawnia, że wiedza instytucjonalna i wiedza potoczna nierzadko ma większą moc regulacyjną od wiedzy naukowej.
Downloads
Bibliografia
Byra S., Boczkowska M., Duda M. (2016), Współczesne konteksty znaczeniowe terminu „niepełnosprawność” – implikacje Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF), „Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo”, nr 4, s. 15–32.
Gajdzica Z. (2013), Źródła wiedzy polskich i czeskich nauczycieli na temat przemian kształcenia uczniów niepełnosprawnych – doniesienie z badań, „Studia Edukacyjne”, nr 24, s. 103–114.
ICF przekład w języku polskim: Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (2009), Światowa Organizacja Zdrowia, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia.
ICF-CY: International Classification of Functioning, Disability and Health for Children and Youth (2007), World Health Organization, Geneva.
ICIDH: International Classification of Impairments, Disabilities, and Handicaps: a manual of classification relating to the consequences of disease (1980), World Health Organization, Geneva.
Jachimczak B. (2012), Przygotowanie nauczycieli wychowania przedszkolnego do realizacji wybranych zadań z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, „Studia Edukacyjne”, nr 21, s. 163–175.
Jagodziński R. (2013), Zastosowanie ICF jako narzędzia diagnozy, planowania i ewaluacji w programie aktywizacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych ruchowo, „Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania” nr II; s. 67–104.
Janiszewska-Nieścioruk Z., Sadowska S. (2016), Problemy związane z probolońskim kształceniem pedagogów i nauczycieli w Polsce, „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej” nr 23, s. 13–31.
Kaszyński H., Cechnicki A. (2011), Polscy pracodawcy wobec zatrudniania osób chorujących psychicznie, „Psychiatria Polska” t. XLV, nr 1, s. 45–60.
Kirenko J. (2007), Indywidualna i społeczna percepcja niepełnosprawności, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Klus-Stańska D. (2011), Kształcenie nauczycieli w Polsce w oderwaniu od współczesnej pedagogiki, „Rocznik Pedagogiczny”, t. 34, s. 43–50.
Konieczna A., Konieczna I. (2010), Ocena i wyjaśnienie niepowodzeń edukacyjnych uczniów przez nauczycieli i rodziców [w:] Diagnozowanie potrzeb edukacyjnych dziecka, red. A. Konieczna, Wydawnictwo APS, Warszawa, s. 115–128.
Koryś I., Kopeć J., Zasacka Z., Chymkowski R. (2017), Stan czytelnictwa w Polsce w 2016 roku, Biblioteka Narodowa, Warszawa [dostęp: 15.06.2017].
Kossewska J. (2000), Uwarunkowania postaw. Nauczyciele i inne grupy zawodowe wobec integracji szkolnej dzieci niepełnosprawnych, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
Kowalik S. (1989), Upośledzenie umysłowe. Teoria i praktyka rehabilitacji, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Poznań.
Kowalik S. (1996), Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Wydawnictwo „Interart”, Warszawa.
Kowalik S. (2005), Modele diagnozy psychologicznej [w:] Psychologia kliniczna, t. 1, red. H. Sęk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 181–192.
Kowalik S. (2007), Psychologia rehabilitacji, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Kowalik S. (2011), O reputacji psychologii i psychologów, „Roczniki Psychologiczne”, nr 2, s. 53–59.
Michalak D., Koryś I., Kopeć J. (2016), Stan czytelnictwa w Polsce w 2015 roku: wstępne wyniki, Biblioteka Narodowa, Warszawa, http://nck.pl/media/attachments/317769/Stan%20czytelnictwa%20w%20Polsce%20w%202015%20r._BN_0416.pdf [dostęp: 2.09.2016].
Mikut M. (2014), Zaangażowanie w studiowanie czy pozorowanie? „Pedagogika Szkoły Wyższej”, nr 1, s. 105–121.
Reforma edukacji a uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, Departament Informacji i Promocji Ministerstwo Edukacji Narodowej, komunikat 24 lutego 2017, https://men.gov.pl/ministerstwo/informacje/reforma-edukacji-a-uczen-ze-specjalnymi-potrzebamiedukacyjnymi.html [dostęp:25.02.2017r.].
Sadowska S. (2005), Ku edukacji zorientowanej na zmianę społecznego obrazu osób niepełnosprawnych, Wydawnictwo Edukacyjne AKAPIT, Toruń.
Sadowska S. (2014), „Trafiliśmy do nieznanego miasta, a ktoś poradził, żebyśmy zapuścili się w zarośla miedzy dwiema nowymi kamieniczkami” – podróż po mieście naukowym pedagogiki specjalnej, „Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo”, nr 3, s. 21–34.
Sudar-Malukiewicz J. (2001), Nauczyciele szkół specjalnych i masowych wobec procesu integracji społecznej osób upośledzonych umysłowo [w:] Paradygmaty i przeobrażenia edukacji specjalnej w świetle dorobku profesora Aleksandra Hulka, red. G. Dryżałowska, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
Tersa K. (2014), Kompetencje diagnostyczne nauczycieli: oczekiwania i wyzwania, „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 16, s. 90–105.
Wiliński M. (2010), Modele niepełnosprawności: indywidualny – funkcjonalny – społeczny [w:] Diagnoza potrzeb i modele pomocy dla osób z ograniczeniami sprawności, red. A. I. Brzezińska, R. Kaczan, K. Smoczyńska, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 15–59.
Zasępa E., Czabała C., Starzomska M. (2005), Postawy wobec niepełnosprawności i osób niepełnosprawnych, „Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo”, nr 1, s. 23–36.
