Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweOrientowanie się w przestrzeni bez przestrzeni – o budowaniu świadomości przestrzennej w edukacji wczesnoszkolnej
DOI:
https://doi.org/10.26881/pwe.2020.50.02Słowa kluczowe:
orientacja przestrzenna, świadomość przestrzenna, edukacja wczesnoszkolna, podręcznikiAbstrakt
Orientation in physical space is a skill that allows functioning well in everyday life. The task of the school is to support this skill. The article presents the results of an analysis of 3 packages of school textbooks intended for I–III classes of primary school. It was agreed that textbook instructions concerning building spatial awareness are of a narrow instrumental nature and are focused solely on achieving efficiency in school understanding. The focus is on static situations organized in the classroom and exercises on the plane. Children acquire only knowledge about space, and do not accumulate useful experience related to everyday functioning in it.
Downloads
Bibliografia
Adamski A. (2007), Psychologiczny wymiar czasu i przestrzeni w ontogenezie człowieka. Bielsko-Biała, Compal.
Brzozowska-Brywczyńska M. (2013), Miasto (nie) dla dzieci? Przestrzeń miejska i problem dziecięcej partycypacji. W: B. Łaciak (red.), Dzieciństwo we współczesnej Polsce. Charakter przemian. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Derdzikowska M. (2009), Wpływ orientacji przestrzennej – schematu ciała na umiejętności matematyczne. http://kwartalnikis.edu.pl/wplyw-orientacji-przestrzennej-zęajomosci-schematu-ciala-na-umiejetnosci-matematyczne/, 18.04.2020.
Gardner H., Kornhaber M.L., Wake W.K. (2001), Inteligencja. Wielorakie perspektywy. Warszawa, WSiP.
Głodkowska J. (2000), Pomóżmy dziecku z upośledzeniem umysłowym doświadczać przestrzeni. Orientacja przestrzenna w teorii, diagnozie i rozwoju dziecka. Warszawa, Wydawnictwo WSPS.
Gruszczyk-Kolczyńska E., Czaplewska E. (1996), Orientacja przestrzenna: kompetencje dzieci, koncepcja kształtowania orientacji przestrzennej. W: Kuczyńska-Kwapisz (red.), Rehabilitacja niewidomych i słabowidzących. Warszawa, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Guzy A. (2010), Kompetencja tekstotwórcza a wyobraźnia i orientacja przestrzenna uczniów klas III. W: B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek (red.), Dziecko–język–tekst. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Guzy A. (2015), Czas na... kompetencję przestrzenną – nowy determinant kompetencji językowej. W: A. Guzy, D. Jagodzińska, M. Wacławek, A. Zok-Smoła, Czas na... Język i dydaktyka w badaniach młodych naukowców. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Izdebska J. (2015), Wielowymiarowość przestrzeni życia współczesnego dziecka. „Zagadnienia Społeczne”, 2(4). Klus-Stańska D. (red.) (2014), (Anty)edukacja wczesnoszkolna. Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Lisowski A. (2014), Typy przestrzeni a geografia. „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, 24.
Łuczewski M., Bedanrz-Łuczewska P. (2012), Analiza dokumentów zastanych. W: D. Jemielniak (red.), Badania jakościowe. Metody i narzędzia. T. 2. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Meighan R. (1993), Socjologia edukacji. Toruń, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Mihilewicz S. (1999), Schemat ciała i orientacja przestrzenna u dzieci z porażeniem mózgowym w młodszym wieku szkolnym. Wrocław, Dolnośląska Szkoła Wyższa Edukacji TWP.
Nieszczerzewska M. (2011), Topografia dziecięca, Od wielkomiejskiej ulicy do miejsc „skrępowanej wyobraźni”. „Studia Kulturoznawcze”, 1.
Oszwa U. (2006), Rozwój i ocena umiejętności matematycznych dzieci sześcioletnich. Warszawa, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Piaget J. (1966), Studia z psychologii dziecka. Warszawa, PWN.
Piaget J., Inhelder B. (1993), Psychologia dziecka. Wrocław, Siedmiogród.
Rembowska K. (2013), Perspektywy badań geograficznych w świetle dialektycznej koncepcji rzeczywistości społeczno-kulturowej. W: A. Suliborski (red.), Geografia w ujęciu humanistycznym. Wybór prac Krystyny Rembowskiej. Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Sadoń-Osowiecka T. (2006), Porównanie treści geograficznych w programach nauczania zintegro-wanego polskiej szkoły i w brytyjskim National Curriculum. Analiza krytyczna. W: D. Klus--Stańska, E. Szatan, D. Bronk (red.), Wczesna edukacja. Między schematem a poszukiwaniem nowych ujęć teoretyczno-badawczych. Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Schaffer H.R. (2005), Psychologia dziecka. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Semadeni Z. (2013), Dziecinny egocentryzm poznawczy dotyczący stosunków przestrzennych a kwestia kształtowania się niezmienników w umyśle ludzkim. „Przegląd Filozoficzny”, 2(86).
Semadeni Z. (2015), Matematyka w edukacji początkowej – podejście konstruktywistyczne. W:Z. Se-madeni, E. Gruszczyk-Kolczyńska, G. Treliński, B. Bugajska-Jaszczołt, M. Czajkowska, Matematyczna edukacja wczesnoszkolna. Teoria i praktyka. Kielce, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP.
Skórzyńska A. (2011), Sztuczki. Twórcza aktywność dziecka w marginalizowanych obszarach miejskich. „Studia Kulturoznawcze”, 1.
Swoboda E. (2006), Przestrzeń, regularności geometryczne i kształty w uczeniu się i nauczaniu dzieci. Rzeszów, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Szczepkowska E. (2017), Zaburzenia orientacji przestrzennej. „Życie Szkoły”, 28.
Szemińska A. (1981), Rozwój pojęć geometrycznych. W: Z. Semadeni (red.), Nauczanie początkowe matematyki. T. 1. Warszawa, WSiP.
Tarvis C., Wade C. (1999), Psychologia. Podejścia oraz koncepcje. Poznań, Zysk i S-ka.
Vetulani J., Mazurek M. (2015), Bez ograniczeń. Jak rządzi nami mózg. Warszawa, Grupa Wydaw-nicza PWN.
Vurpillot E. (1991), Percepcja przestrzeni. W: P. Fraisse, J. Piaget (red.), Zarys psychologii eksperymentalnej. Warszawa, PWN.
Wadsworth B.J. (1998), Teoria Piageta. Poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka. Warszawa, WSiP.
