Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweBez konturu? O potrzebie samoświadomości dyscyplinarnej pedagogiki specjalnej
Słowa kluczowe:
pedagogika specjalna, tożsamość pedagogiki specjalnej, nieciągłość nauk, przeszkoda epistemologicznaAbstrakt
Budowanie samoświadomości dyscyplinarnej pedagogiki specjalnej realizowane jest, tak jak w przypadku każdej nauki, w procesie historycznym. Głównym polem odniesień jest idea nieciągłości nauk, która przybrała w filozofii nauk nie tylko postać nieciągłości epistemologicznej i temporalnej, ale także nieciągłości interdyscyplinarnej. Akcentowanie nieciągłości interdyscyplinarnej pozwala zauważyć, że dyscypliny nie są zsynchronizowane w czasie w swej zmienności, w tempie osiągania dyscyplinarnej dojrzałości, w sposobach obchodzenia się z przeszkodami epistemologicznymi. Analizy odwołują do przesłanki o poszerzających się granicach poznawczych eksploracji w pedagogice specjalnej i zagrożeń dla pedagogiki specjalnej, jakie wynikają z „przeszkody poznania zbyt ogólnego”. Kontur przestrzeni dyscypliny kreślony w odwołaniu do kategorii „problematyka niepełnosprawności” nie jest ostry i nie rozdziela zakresu poznania pedagogiki specjalnej od specyfiki innych dyscyplin. Rozważania spaja przeświadczenie, że trwanie pedagogiki specjalnej (a tym bardziej samodzielność dyscyplinarna) jest wyraźnie związane z wewnątrzdyscyplinarnymi ocenami zdolności dyscypliny do tworzenia wiedzy wartościowej w nowych dla niej obszarach.
Downloads
Bibliografia
Bytniewski P. (2014), Filozofia nauk, czyli epistemologiczne pożytki z historii poznania naukowego, „Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne” t. 2, s. 113–134.
Bytniewski P. (2015), Trzy modele nieciągłego procesu historii nauk – Bachelard, Canguilhem, Foucault, „Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne”, t. 3, s. 241–263.
Chrzanowska I. (2015), Pedagogika specjalna. Od tradycji do współczesności, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Doroszewska J. (1981), Pedagogika specjalna, t. 1: Podstawowe problemy teorii i praktyki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Doroszewska J. (1981), Pedagogika specjalna, t. 2: Podstawowe problemy teorii i praktyki rewalidacji poszczególnych odchyleń od normy, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Hejnicka-Bezwińska T. (2013), Tożsamość pedagogiki w warunkach „wielkiej zmiany kulturowej”, „Rocznik Pedagogiczny”, nr 36, s. 35–55.
Kirejczyk K. (1981), Pedagogika specjalna i pedagogika osób upośledzonych umysłowo jako nauka, [w:] Upośledzenie umysłowe – Pedagogika, red. K. Kirejczyk, PWN, Warszawa, s. 142–179.
Kirejczyk K. (red.) (1981), Upośledzenie umysłowe – Pedagogika, PWN, Warszawa.
Krause A. (2010), Współczesne paradygmaty pedagogiki specjalnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Lipkowski O. (1981), Pedagogika specjalna. Zarys, PWN, Warszawa.
Sadowska S. (2008), Przemiany modeli naukowych wyjaśnień w pedagogice specjalnej jako przyczynek do dyskusji nad naturą pedagogiki specjalnej [w:] Pedagogika specjalna – koncepcje i rzeczywistość, t. 3: Socjopedagogiczne aspekty rehabilitacji osób niepełnosprawnych, red. T. Żółkowska, M. Wlazło, Wyd. Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, s. 239–247.
Sadowska S. (2009), Humanistyczne i społeczne wymiary w sporach o kategorie teleologiczne w polskiej pedagogice specjalnej [w:] Pedagogika specjalna – koncepcje i rzeczywistość, t. 4: Wielowymiarowość
Edukacji i rehabilitacji osób z niepełnosprawnością, T. Żółkowska, I. Ramik-Mażewska (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, s. 49–58.
Sadowska S. (2009), Podstawy budowania wiedzy w pedagogice specjalnej – zarys analityczno-syntetyczny [w:] Pedagogika specjalna – koncepcje i rzeczywistość, t. 5: W kręgu niepełnosprawności – teoretyczne i praktyczne aspekty poszukiwań w pedagogice specjalnej, T. Żółkowska, L. Konopska (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
Sadowska S. (2010), W poszukiwaniu potencjału uprawiania pedagogiki specjalnej – perspektywa naukoznawcza i metodologiczna [w:] Pedagogika specjalna – tak wiele pozostaje tajemnicą, S. Przybyliński (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn, s. 221–232.
Sadowska S. (2012),W kręgu spięć, rozterek i potencjału uprawiania pedagogiki specjalnej, „Szkoła Specjalna”, nr 4, s. 260–268.
Sękowska Z. (2001), Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej, Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa.
Speck O. (2005), Niepełnosprawni w społeczeństwie. Podstawy ortopedagogiki, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Szumski G. (2009), Pedagogika specjalna i system kształcenia osób z niepełnosprawnościami w Polsce [w:] Pedagogika specjalna. Podręcznik akademicki, t. 2, A. Firkowska-Mankiewicz, G. Szumski (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Ziedler W. (2005), Przedmowa do wydania polskiego [w:] Niepełnosprawni w społeczeństwie. Podstawy ortopedagogiki, O. Speck, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
