Karelia, Karelians and the Karel languages

Abstrakt

W artykule przedstawiono ważniejsze kwestie tożsamościowe dotyczące niewielkiego, socjolingwistycznie zróżnicowanego, rozdzielonego politycznie i kulturowo narodu bałtyckofińskiego – Karelów, a także ogólną problematykę etnolektów karelskich. Na tle historyczno-geograficznym, a także archeologicznym i kraniologicznym, wprowadzono, powołując się na dane literaturowe, w zawiłe zagadnienia problematyki bytowania pierwotnych ludów zamieszkujących obszary dzisiejszej Karelii. Przytoczono popularne w fennistyce teorie na temat etnogenezy Karelów. Zawarto krótką charakterystykę etniczną narodu karelskiego, podkreślając jego niehomogeniczność. Wymieniono etnolekty karelskie, będące w użyciu zarówno w Karelii rosyjskiej, jak i fińskiej, akcentując z jednej strony różnice etnolektalne między nimi, z drugiej zaś – wyraźne związki z dialektami i gwarami fińskimi. Opis lingwistyczny języków karelskich przeprowadzono w aspekcie etnolektalnego kontinuum. Zawarto również krótką charakterystykę gramatyczną języków karelskich z uwypukleniem ich cech uralskich (ugrofińskich). Na koniec poruszono sprawy odradzającej się tożsamości narodowej – karelskości. Zaakcentowano dziedzictwo karelskie w kulturze Finów. Podkreślono rozwój języków karelskich oraz zainicjowane prace nad tworzeniem ich wariantów literackich. Przedstawiono na tle historycznym planową, wciąż niekorzystną dla etnosu, politykę językową i kulturową Rosji prowadzoną w Republice Karelskiej.